Om en rond de historische stad Oudenaarde eist de Schelde al eeuwen een hoofdrol op. Vandaag is de stad gekend als aankomst van de Ronde van Vlaanderen, maar in de 10de eeuw was dit gebied belangrijk en een Markgraafschap van de Duitse Keizer.
De stad is rijk aan monumenten en de groene wandtapijten (‘verdures’) die hier werden gemaakt zijn wereldberoemd. In de 16de eeuw werkte bijna de helft van de bevolking in de tapijtindustrie.
Onze tweewieler brengt ons langs een lusvormig parcours op plaatsen die zich eeuwen geleden in bochten en meanders van de Schelde hebben genesteld. We voelen, snuiven en horen ook de natuur en komen oog in oog te staan met het cultureel erfgoed van deze regio.
Bron: Stad Oudenaarde, Digitale fietsroute "Een verhaal langs de Stroom"
Oudenaarde is een ideale startplaats voor fietstochten, makkelijk bereikbaar met de trein en een ruime gratis parking vlakbij de Markt. De mooie Markt, het Centrum voor de Ronde van Vlaanderen en alle andere mogelijkheden van de stad zoals het MOU (Museum Oudenaarde) of zijn horeca maken van deze bestemming een topbestemming. Fietsen langs de Schelde is altijd top want makkelijk en aangenaam. Met een geschiedenisverhaal erbij van deze belangrijke regio is dit zeker een fietsroute die een verplaatsing waard is.
***** is een route die je ooit moet gereden hebben
**** is een route die een verplaatsing waard is
*** is een route die de moeite is als je in de buurt bent
** is een route die je kunt proberen maar wij hebben niet genoten
* is een route die je hier niet zal vinden
Het Centrum voor de Ronde van Vlaanderen (CRVV) aan de Markt in Oudenaarde is een ideale startplaats voor deze digitale route. Je bent in het hartje van een stad die alles te bieden heeft voor een echte fietsgenieter. Dit is een digitale fietsroute van de Stad Oudenaarde. Je bent dus aangewezen op je GPS. De route kan je downloaden op deze site. Naar onze mening kan je gerust ook starten aan het provinciaal Archeologisch Museum in Ename of aan het PNEC De Kaaihoeve in Meilegem (Zwalm).
De plaatsnaam Oudenaarde zou voor het eerst vermeld zijn in 1038 en bestaat uit twee delen. Een eerste deel, het Germaanse toponiem ‘ouden-‘ komt waarschijnlijk van ‘alda’ of ‘alta’, wat ‘hoog’ betekent. Het tweede deel ‘aard’ verwijst naar een ‘aanlegplaats voor schepen’ of naar een ‘gemene weide’. ‘Aarden’ die aan een rivier lagen, waren tegelijk geschikte losplaatsen. Je hoeft bijgevolg geen taalkundige te zijn om te besluiten dat Oudenaarde zijn naam en zijn ligging aan de Schelde te danken heeft.
De GPS route opgestart en we zijn weg. De Scheldebrug over. Ben je net als wij vertrokken op de linkeroever van de Schelde, dan volg je net over het water beter knooppunt 8 want de GPS stuurt ons voor een zinloos ommetje langs de Doornikstraat, een stukje centrum dat je kunt vermijden. We rijden de stad uit via het Speibos, een natuureducatief gebied dat in 1988 werd aangelegd door Oudenaardse schoolkinderen en komen aan het mysterieuze schipperskerkje van Leupegem. Het beschermd gebouw zou helemaal geen kerkje geweest zijn, maar een stapelhuis aan de vroegere Scheldekaai toen de Schelde nog niet was rechtgetrokken. Bij knooppunt 55 start het kilometerslange fietspad langs de oude Spoorlijn85 die gevolgd wordt door de route “Flirten met de Ronde”.
Onze GPS stuurt ons dit keer de mooie, kronkelige en glooiende weg op, dichter bij de heuvels. Na 5km staan we aan de rand van het dorpje Melden. We kennen dit dorp van de befaamde Koppenberg uit de Ronde van Vlaanderen. De GPS leidt ons langs een heel smal pad, dat heel wat behendigheid vergt en niet geschikt is voor brede fietsen, tot aan de voet van dit Vlaams monument. Niet gevreesd, want je kan ook rechtdoor rijden tot op de oude Spoorlijn85 en daar links rijden tot knooppunt 57, opnieuw links rijden naar knooppunt 18 en dan kom je op hetzelfde punt terecht. We bewonderen de schoonheid van deze heuvel maar blijven veilig beneden en gaan liever een pint drinken in het gelijknamige café aan de Berchemweg (N8).
De Koppenberg geniet wereldwijd naam en faam. Hij is taai en lastig en langs zijn steile flanken zijn al meer vloeken naar beneden gerold dan er ooit fietsers naar boven zullen rijden.
Jaarlijks trekken duizenden fietsers, alleen of in groep, met koersfiets of mountainbike, maar ook met de betere stadsfiets over of rond deze helling, één van de smaakmakers van de ‘Ronde van Vlaanderen’. Ook in het najaar wordt op de Koppenberg strijd geleverd wanneer veldrijders er voor de cyclocross hun opwachting maken. Wielerliefhebbers over de hele wereld kennen de bult van Melden als de Koppenberg, terwijl ze eigenlijk de Rotelenberg bedoelen.
De weg over de heuvel heeft immers twee namen. Vanuit Melden loopt de weg eerst omhoog over de Rotelenberg om daarna langs de Koppenberg weer af te dalen. De kasseihelling beklimt dus eigenlijk de Rotelenberg. Deze landmark in de Vlaamse Ardennen is 78 meter hoog en heeft op het steilste punt een steigingspercentage van 22 procent. De kasseistrook is 600 meter lang en telt volgens kunstenaar Vladimir Tanghe 66.240 kasseien. Boven ligt een bos van meer dan 80 ha dat deels toegankelijk is voor wandelaars. De Koppenberg, één van de mooiste stukjes natuur in de Vlaamse Ardennen is opgenomen op de lijst van beschermde monumenten. Bron: Stad Oudenaarde.
Het landelijke Melden ligt bezaaid met gesloten hoeves. Het gebied rond de kerk is geklasseerd als stadsgezicht. De plaats waar men de kerk neerzette, was strategisch. Van hier konden de bewoners de Schelde goed in de gaten houden en ook de burcht van Petegem lag in het vizier. De pannen waarmee het dak van de kerk bedekt was, werden vermoedelijk gebakken in de Meldenmeersen. We komen op het jaagpad van de Schelde dat ons opnieuw naar Oudenaarde brengt. Vanaf de oever hebben we nog een heel mooi zicht op het kerkje en de beroemde heuvel.
Terug in Oudenaarde komen we bij de mooie heraangelegde kade en de restanten van de Abdij van Maagdendale. De abdij was één van de belangrijkste vrouwenabdijen in Vlaanderen. Van het immens grote complex blijft enkel nog de 11de-eeuwse abdijkerk en een 17de-eeuws abdissenhuis over.
Onze digitale route stuurt ons aan de brug voorbij de abdijkerk, rechts de Bergstraat in, maar sinds 1 mei 2019 kan je rechtdoor de Scheldeoever volgen om de oude Scheldearm over te steken via de nieuwe fietsbrug.
We komen langs de brouwerij van Liefmans en volgen de Schelde tot het knooppunt 86 waar we richting het historische Ename rijden. Ename vormde op het einde van de 10de eeuw een markgraafschap (of markizaat) samen met Antwerpen en Valencijn (Valenciennes) als verdediging van de Schelde, die de Rijksgrens vormde van de Duitse keizer Otto II, tegen Frankrijk en het zich steeds sterker manifesterende Graafschap Vlaanderen.
Ename lijkt een dorp zoals veel andere, maar is dat niet. Het dorp heeft de jongste duizend jaar een boeiend historisch parcours afgelegd dat we kunnen verkennen in het Provinciaal Archeologisch Museum, de St.-Laurentiuskerk met Byzantijnse muurschilderingen die tot de oudste van fresco’s van de Benelux behoren en de archeologische site van de St.-Salvatorabdij.
Op de archeologische site kan je de restanten van de benedictijnerabdij bezoeken. De abdij stond hier van de 11de tot de 18de eeuw. Door het gebruik van computertechnologie krijg je een zicht op de vroegmiddeleeuwse burcht, de handelsnederzetting en de abdij. Aan de site paalt het Provinciaal Erfgoedcentrum (PEC) waar je terecht kan om het Oost-Vlaamse Erfgoed te beleven.
Wat verder komen je bij het oude dorpsplein van Ename. Op de hoek van het plein, naast de kerk, bevindt zich het Provinciaal Archeologisch Museum. Het toont het dagelijkse leven van de Enaamse gemeenschap, vanaf de vroege middeleeuwen tot vandaag.
De weg van Ename naar Nederename boeit ons minder, auto’s verstoren hier de rust en we zijn blij wanneer we 2km verder de Hemelrijkstraat naar de Reytmeersen inrijden en bij het gezellige Welden komen. Het is lunchtijd en we beslissen om iets te eten op het tuinterras van Restaurant ‘t Genoegen onder de kerktoren van Sint-Martinus (onze beoordeling vind je op Tripadvisor). Na de lunch zetten we “koers” richting Hermelgem, een dorpje van Zwalm wat doet vrezen voor pittige hellingen. Maar we blijven in de vlakke zone, rijden over het riviertje de Zwalm die wat verder in de Schelde uitmondt en komen na een kleine helling bij een oude Scheldearm aan de Kaaihoeve.
In Zwalm werden belangrijke sporen gevonden uit de Gallo-Romeinse periode. Uit het Gallia Belgica van Julius Caesar weten we dat het gebied langs deze kant van de Schelde bevolkt werd door de Nerviërs. Zij controleerden een belangrijke handelsroute die van Boulogne naar Keulen liep. Langs de Schelde bevonden zich toen al een aantal overslagzones voor goederen, zoals ook hier het geval was. In het begin van de 19de eeuw werd op deze plek de Kaaihoeve gebouwd.
Door de rechttrekking en verbreding van de Schelde in de 20ste eeuw werden de oude meanders echter afgesloten van de rivier en verloor De Kaaihoeve zijn overslagfunctie. In 1993 kreeg het gebouw een nieuwe bestemming als natuureducatief centrum van de provincie Oost-Vlaanderen. Dankzij het landinrichtingsproject van de Vlaamse Landmaatschappij werd dit stukje Scheldevallei een mooi natuurgebied.
De digitale route maakt hier rond Hermelgem wat lussen. We moeten goed oppassen. Bij een kruispunt moet je altijd kiezen voor het rechter pad van de route om rondjes rijden te vermijden. En die route zet ons via de “Brug van de Derde Jagers te Voet” of de “Zingembrug” over de Schelde terug in de richting van Oudenaarde. We genieten van het schitterend pad en rijden mee op de LF30 (Schelde-Deltaroute) in de nu rustige Scheldevallei.
Vroeger werd hier klei gewonnen voor de Scheldesteen, een veel gebruikte baksteen in deze streek. Na de ontginning vulden de putten zich opnieuw met grondwater. Vandaag is dit een waardevol natuurgebied. Geleidelijk gaan deze plassen over in vochtige wilgenbosjes. Deze vochtige bosjes vinden hun oorsprong in de wijmenteelt van weleer. De jonge takken van de wilgen werden regelmatig gekapt en vakkundig tot manden gevlochten. De stiel stierf echter een stille dood en de wilgenstronken groeiden uit tot een ondoordringbaar moerasbosje.
We rijden langs de Heurnemeersen. Bij knooppunt 82 verlaten we Scheldeboord en rijden naar de Romaanse Sint-Eligiuskerk van Eine, waarvan de geschiedenis teruggaat tot het jaar 840. In 1971 werd hier bij toeval een crypte met muurschilderingen uit de 14de eeuw ontdekt. Naast dit schitterend bouwwerk heeft Eine nog andere troeven. Onder de kerktoren wordt het befaamde Cnuddebier gebrouwen en de St.-Eloyham van de slagersfamilie Van Hoe gemaakt.
We zijn bijna terug in Oudenaarde wanneer de fietsroute ons eerst nog langs het station tot bij de Donkvijver brengt. Al sinds de middeleeuwen zijn er al vijvers en meren in het gebied dat toen al ‘Den Donk’ werd genoemd. Het gebied was toen enerzijds een verdedigingsgordel van Oudenaarde, maar daarnaast ook gemeenschappelijke weidegrond waar dorpsbewoners hun vee lieten grazen onder toezicht van de Donkmeesters. Dit bleef zo tot begin van de 19e eeuw. Vandaag ligt het accent op sportieve recreatie. De Donkvijver is ontstaan in de jaren 60 door uitgraving in functie van de wegenbouw, waarbij de grond werd aangewend voor de aanleg van de N60. Voor ons is dit een uitstekende plek om nog van een lekker streekbiertje te genieten voor we de fietsen op het fietsrek van de auto plaatsen en terug naar huis rijden.
