Fietsen in de neus van Limburg (BE), ten noord-westen van Beringen, om en rond Tessenderlo.
Veel fietsroutes in deze regio verwijzen naar het mijnverleden van de streek. Maar deze regio is ook rijk aan natte weilanden, wilgenstrueel, moerasbos en ruigtes.
We fietsen langs het Albertkanaal, door het natuurgebied van Ossenbroeken-Swinnebroeken en dat van Gerhagen. Over de Houterenberg en de Rodenberg. En dan is er nog de Paalse Plas, het grootste binnenmeer van België.
Ook al heeft “Tips voor Fietsers” deze route “Fietsen in en om: Beringen” genoemd, je fietst vooral rond Tessenderlo. Je bent bijna verplicht om met de wagen te komen. Het station van Beringen ligt op 3,5km van knooppunt 345. Logeermogelijkheden zijn er voldoende. In het natuurgebied van Ossenbroeken-Swinnebroeken rij je door ‘natte bossen’ en dus kunnen op de bospaden, in een regenachtige periode, plassen staan. Je hoeft geen ervaren fietser te zijn om deze rit te rijden, hoewel de twee klimmetjes aan het einde van de rit je conditie wel op de proef stellen. Een start aan en rond de Paalse Plas doet je goesting krijgen om meer. Bossen en weiden. Mooie natuur. Horecazaken vind je vooral rond het Bosmuseum in het Natuurgebied Gerhagen.
***** is een route die je ooit moet gereden hebben
**** is een route die een verplaatsing waard is
*** is een route die de moeite is als je in de buurt bent
** is een route die je kunt proberen maar wij hebben niet genoten
* is een route die je hier niet zal vinden
De fietsroute start aan de Paalse Plas. Een mooie startplaats op voorwaarde dat het eet- en fietscafé open is. Andere startmogelijkheden zijn Tessenderlo Centrum tussen knooppunten 336 en 561 of het Natuurpark Gerhagen bij knooppunt 334. De route volgt de Limburgse en Antwerpse knooppunten.
De Paalse Plas is het grootste binnenmeer van België. De plas hebben we te danken aan het industrieterrein aan de overkant van de lawaaierige E313 dat is opgespoten met zand dat hier werd uitgebaggerd. Na de zandwinning vulde de put zich met het water van natuurlijke bronnen. Deze recreatieplas is een mooie vertrekplaats voor fietsroutes.
Een mager herfstzonnetje weerspiegelt in het rimpelloze water. Ik wil dit mooi natuurgebeid meteen verkennen. De omgeving wordt duidelijk ook geapprecieerd door liefhebbers van de golf. De eerste kilometers van de fietsroute doorkruisen het golfterrein van de “Millenium Golfclub”. Het wondermooie terrein van het 18-holes Championship Course is doorspekt met eiken, beuken en rododendrons. Ik volg fietsend de oever van het meer en kijk tussen de bomen door naar de uitgestrekte plas.
Bij een brug over de E313 en anderhalve kilometer verder sta ik bij knooppunt 345 aan de oever van het Albertkanaal. Vijf kilometer zal ik het kanaal volgen langs de rechteroever. Vooral aan de overkant op de linkeroever hebben zich grote bedrijven gevestigd zoals ‘Tessenderlo Chemie’.
Het kanaal werd gegraven tussen 1930 en 1939. Naast een transportfunctie voor deze bedrijven heeft het kanaal nog andere functies. Het voorziet electriciteitscentrales van koelwater, het levert drinkwater op, voedt andere Kempische kanalen met water en had in het begin van de twintigste eeuw ook een militaire verdedigingsfunctie voor aanvallen vanuit het oosten.
Ik rij in Ham de blauwe brug over, op de plek waar het kanaal Dessel-Kwaadmechelen in het Albertkanaal uitmondt. Beneden aan de brug bij knooppunt 339 begint een prachtig fietspad langs oude sporen. In Vlaanderen kan je slechts op één plaats fietsen op de spoorlijn en dat is hier in Tessenderlo met de spoorfietsen of railbikes.
Ik fiets door het groene landschap van Kempense dennenbossen en weidse weiden in een bocht rond het centrum van Tessenderlo. Midden deze rustige en natuurlijke omgeving, 500 meter van ons pad bij knooppunt 561, ligt Brasserie ‘t Hoeveke. De zaak heeft een ruime autoparking maar geen fietsfaciliteiten. Ik ben hier niet op het uur van de lunch en rij verder.
Bij de Grote Laak in Vorst, een zijrivier van de Grote Nete sta ik op de grens met de Provincie Antwerpen. Het riviertje kleurt bruin-roest. Het staat dan ook bekend als een van de sterkst vervuilde rivieren van Vlaanderen. Tezamen met de zijbeek Kleine Laak gaf deze rivier zijn naam aan de gemeente Laakdal.
Tussen knoopunt 51 en 21 fiets ik in het natuurgebied van de Ossenbroeken-Swinnebroeken. De verscheidenheid aan landschapselementen maakt dit natuurgebied heel aantrekkelijk voor wandelaars en fietsers. In een landschap van afwisselend natte weilanden, wilgenstrueel, moerasbos en ruigtes, over een kronkelende Kleine Laak en langs de Pestendijk, is het voor de fietser wel niet altijd makkelijk fietsen tussen plassen en putten.
Tussen 1400 en 1500 bereikte de ‘slaapziekte’ uit Engeland het vasteland. In Vorst was een plaats die de Pestendijk heette. Langs daar gingen de mensen door het ‘lijkstraatje’ naar de kerk. Omdat veel mensen bang waren om ziek te worden, werden er langs de beek allemaal hutten gebouwd, waar men kon wonen. Later werd die plaats nog steeds ‘de Hutten’ genoemd. In oktober gingen de mensen met een kaars op bedevaart naar Scherpenheuvel. Bron: Vlaamse Volksverhalenbank.
Van knooppunt 21 gaat het richting Vorst-Laakdal, over het fietspad langs de Oude Vorstseweg en de Langedijk. Opvallende gebouwen op het marktplein zijn de voormalige pastorie uit 1690 (nu een B&B) en het oud-gemeentehuis uit 1910 in Vlaamse Renaissancestijl. De Sint-Gertrudiskerk ligt net buiten de dorpskom. Het is een opvallend gebouw. De basis van de kerktoren uit de 15de eeuw is opgetrokken uit ijzerzandsteen. Voorts is witte zandsteen en baksteen gebruikt, waarmee speklagen zijn gevormd.
We rijden opnieuw de Grote Laak over en duiken opnieuw een stukje valleibos in.
Het gebied rond Vorst-Laakdal tussen de Grote en de Kleine Laak is een laaggelegen gebied. Omdat het meestal ongeschikt was voor akkerbouw liet men er koeien en ossen op grazen. Zo ontstond een beemdlandschap met valleibossen en drassige weiden, wat tot vandaag plaatselijk nog goed bewaard is gebleven. In de valleibossen overheersen nu wel de canada-aanplantingen. Voor de natuur een minder goede keuze, maar historisch wel te verklaren omdat vooral de deelgemeente Vorst vroeger het mekka was van de klompenmakerij. In de eerste helft van 1900 hadden de klompenmakers hout van populier en wilg nodig om Laakdal en omstreken van schoeisel te voorzien. Sinds 1988 heeft Laakdal een Klompenmuseum. Bron: Wikipedia (geraadpleegd in oktober 2019).
Bij knooppunt 335 komen we op de rand van het Natuurgebied Gerhagen. Het domein Gerhagen is de groene long van Tessenderlo, heeft een oppervlakte van 945ha en is samen met de Merodebossen een van de grootste aaneengesloten bossencomplexen van Vlaanderen. Ons pad komt voorbij enkele horecazaken zoals het fiets- en eetcafé Ter Scoete, Brasserie De Zandberg of Brasserie ’t Zavelhof. Alles wijst er dus op dat hier op een mooie zomerdag heel wat mensen zullen vertoeven.
Heb je zin om de benen te strekken dan kan je hier de 100 treden van de VVV-uitkijktoren oplopen en boven de boomtoppen genieten van een prachtig panorama op een zee van groen. Blijf je liever op de begane grond, dan kan je binnenlopen in het Bosmuseum waar de fauna van de streek educatief wordt voorgesteld. Terug beneden ga ik proeven van een “Neuzebier” van de brouwerij De Neus uit Tessenderlo: “Een zachte tripel met fruitige smaak en subtiel bittere afdronk uit de neus van Limburg.”
Een beetje extra suikers zal ik goed kunnen gebruiken, want in deze rit zit het venijn in de staart. Het venijn noemt de Houterenberg en de Rodenberg, twee piekjes van meer dan 50m. Twee keer wat harder op de trappers duwen. Jammer dat het pad naar de “top” er niet al te best bij ligt. Voor de laatste zes kilometers kan ik bijna in een rechte lijn naar de Paalse Plas fietsen. Tijd om de drinkbus leeg te maken. Wat te denken van een Koolputter, een biertje dat herinnert aan het mijnverleden van deze streek? Goud of zwart?
