PLUSPUNTEN
- De bloesempracht tijdens de bloeiperiode van de fruitbomen
- De schitterende panorama's
- De mooie vierkantshoeves
- Het centrum van Borgloon
- De vele picknickplaatsen
- Het doorkijkkerkje
Onze fietsroute ligt ten zuiden van de as Sint-Truiden-Borgloon-Tongeren in Droog-Haspengouw. Ten noorden ligt Vochtig-Haspengouw dat de overgang vormt tot de Kempen. Haspengouw ligt in het zuiden van Limburg en is vooral gekend omwille van het fruit.
Het voornamelijk glooiende landschap is uitstekend om aan fruitteelt en wijnbouw te doen. In april ligt deze fietsroute in de schaduw van de fruitbloesems. Eerst bloeien de kersenbomen, dan de perenbomen en ten slotte de appelbomen met hun roze bloesems. Het fruitige Haspengouw staat echter het hele jaar door garant voor prachtige landschappen. Deze streek kent ook een heel rijk verleden die hiervan enkele sporen heeft nagelaten.
Bron: Fietskaart Limburg
De afstand van een treinstation tot de aansluiting op de fietsroute is minstens 8,5 km. Limburg heeft een dun spoor-netwerk. Dat heeft zijn voordelen tijdens het fietsen, maar is een nadeel voor wie met de trein naar deze regio wil komen. Een heuvelachtige regio met zeer veel, mooie en rustige fietspaden. Voor velen zal een e-bike geen luxe zijn. Het glooiend landschap heeft dan weer het voordeel van de schitterende panorama’s. Mooie horecazaken, lekkere streekproducten en fietsvriendelijke logeerplekjes, zijn ongetwijfeld pluspunten voor deze uitdagende fietsroute die een 5* krijgt tijdens de bloesemperiode, maar ook doorheen het jaar zijn 4* zeker verdient. Er zijn ook opvallend veel picknickplaatsen, veel meer dan wij op de kaart (gpx met waypoints) hebben aangeduid.
Zoek je de betekenis van de sterretjes?
Je vindt de uitleg bij de informatie over de fietsblog op de homepagina.
Heers is een mooi vertrekpunt en een goede uitvalsbasis voor meerdere fietsroutes in de streek. Je kan vertrekken bij het Infopunt, maar de kans is groot dat je, net als wij, vertrekt aan je logeeradres. Wij logeerden in de B&B van het Wijndomein Marsnil in Batsheers tussen knooppunten 165 en 160. Je kunt ook kiezen voor Borgloon bij het Toeristisch Infopunt of in Mettekoven bij de kerk.
“Rust, gastvrijheid, natuur, geschiedenis en héél veel mogelijkheden om de ultieme ontspanning te beleven. Als een volle fruitmand waaruit je de lekkerste ervaringen plukt.” Zo kondigt de gemeente Heers zichzelf aan op haar website. Een echt plattelandsdorp waar het gevoel van verbondenheid je nog overvalt. Een dorp omringd door kerkdorpjes zoals Veulen, Horpmaal, Verchmaal of Heks.
Een statige bomengalerij wijst ons de weg naar de ingang van het laatgotische complex. Het kasteel van Heers is vervallen. De vzw ‘Heerlijkheid Heers’ wil daar sinds 2017 iets aan doen. Hopelijk lukt het om dit prachtige renaissancekasteel uit de 15de eeuw te renoveren, te bewaren en te beschermen. Voorlopig moeten we het stellen met een blik door het hek. Zo lieflijk het kasteel van Heers er nu bij ligt, zo woest was het verzet van kasteelheer Raes en zijn knokploegen, de Cluppelslagers, tegen de Boergondische eenmaking in de 15de eeuw. Hij liet zich zelfs betalen door de Franse koning Lodewijk XI, erfvijand van Bourgondië.
Het licht klimmend pad brengt ons vanaf het kasteel naar mooie zichten op de uitgestrekte vruchtbare akkers en de glooiende paden die we gaan volgen.
Het graafschap Loon was een historisch graafschap in het Heilige Roomse Rijk. Omstreeks 1020 omvatte het slechts de streek van Borgloon, maar tegen 1200 strekte het zich uit over een groot deel van het huidige Belgisch Limburg. In feite had Belgisch Limburg de naam Loon moeten dragen. Vanaf 1366 was het in personele unie met het prinsbisdom Luik, maar het bleef een eigen politieke entiteit tot de Franse tijd. Loon verzette zich tegen het Huis Bourgondië en kwam nooit in de Bourgondische Kreits. Pas onder revolutionair Frankrijk werd Loon in 1794 op politiek vlak verenigd met de Nederlanden. Bron: Wikipedia
Horpmaal behoorde tijdens de Middeleeuwen tot het persoonlijk domein van de graven van Loon. Tot in de 15de eeuw zijn er aanwijzingen van een adellijk geslacht, de Heren van Horpmaal. Nadien komt Horpmaal in het bezit van het graafschap Heers. In Horpmaal ligt tegenover een driehoekig pleintje, in een weiland een imposante aarden ophoging, een motteheuvel uit de late middeleeuwen. Vermoedelijk heeft hier een versterkte houten toren gestaan.
Op de grens tussen Horpmaal en Vechmaal zijn het enkele bomen rond een heuveltje die onze aandacht trekken. Het is een Romeinse tumulus. Een grafheuvel die werd opgetrokken boven het crematiegraf van een vooraanstaand persoon. De overledene werd meestal in een houten kist of in een houten of stenen grafkamer op de bodem van een schacht bijgezet. Tumuli vormen de enige bewaarde monumentale uitingen van het Romeinse begrafenisritueel in Vlaanderen. Ze zijn over het algemeen gelegen op plaatsen waar ze vanuit de omgeving goed zichtbaar waren.
De streek waarin we fietsen is rijk aan kastelen zoals de versterkte kasteelhoeve van Horne in Vechmaal. We wringen ons langs een smal pad tot bij de poort. De hoeve is nog in gebruik en pottenklijkers zijn niet echt gewenst.
Ook naar het paleisachtige kasteel van Heks moeten we kijken van over de haag. Het is een privaat landgoed dat niet openstaat voor bezoekers. Het werd vanaf 1770 gebouwd voor de prins-bisschop van Luik, Franciscus Karel de Velbrück. Als liefhebber van de natuur zocht de prins-bisschop deze plek uit in het licht heuvelende Haspengouw om er zijn zomerverblijf en lusthof te bouwen.
Het gaat nu stevig bergop. We fietsen tussen twee grote boscomplexen met de toppen van het Magneebos links (115m) en de beboste Zalenberg rechts (120m). Deze sterke oude bosranden, het reliëf, de doorzichten, de weilanden met hagen, vormen een voor Vlaanderen uitzonderlijke landschappelijke schoonheid.
Voorbij Bommershoven maken de akkers plaats voor de fruitboomgaarden. Het witte kerkje van Grootloon, omringd door een kerkhof, rechtover een mooie vierkantshoeve, ligt schilderachtig op een heuvel, met deels uitzicht op het vrije veld. Het heeft een eenbeukig schip en een voorgebouwde westtoren.
Voor we de Sint-Truidersteenweg (N79) oversteken, verlaten we de route want het kunstig doorkijkkerkje met de naam “Reading Between the Lines” van het Leuvens kunstenaarsduo Gijs Van Vaerenbergh, ligt niet langs de knooppuntenroute. En het mooiste plekje van België (volgens “The Guardian”) willen we echt niet missen. Het kan hier wel heel druk zijn rond dit toeristisch en fotogeniek kunstkerkje.
In het centrum van Borgloon, de parel van Haspengouw en de plek waar de ‘borg’ (burcht) van de Loonse graven stond, stappen we van de fiets om de bijzondere Sint-Odulphuskerk ook van binnen eens te bekijken. De Sint-Odulphuskerk van Borgloon was een heel vroege Kapittelkerk, ook wel een ‘collegiale’ genoemd.
De patroonheilige Sint Odulphus is verbonden met de eerste graven van Loon die Borgloon uitkozen als hun residentie in de vroege jaren 1000. Dit Karolingisch geslacht koesterde een bijzondere verering voor Odulphus van Utrecht. De graven van Loon (tot 1366) en nadien de prins-bisschoppen van Luik (tot 1581) legden bij hun aantreden in deze kerk de eed af als Graaf van Loon. In de kerk vind je naast de vroeggotische doopvont een muurschildering van Petrus en Paulus. Het prachtige schrijn van de Heilige Odilia – gedecoreerd met de oudste gedateerde paneelschildering uit de Nederlanden (1292) – en de legendarische stoel van Sint-Lutgard, voeren ons terug tot de hoogdagen van het Loons Graafschap. Beide topstukken zijn afkomstig uit de nabijgelegen Mariënhof-abdij die in 2020 haar deuren sloot. Het zitmeubel maakte ooit deel uit van het koorgestoelte van het Truiense Catharinaklooster. Na Lutgards dood in 1246 werd haar stoel een grote trekpleister. Talloze generaties van kinderloze vrouwen gingen erop zitten om vruchtbaarheid af te smeken.Zie ook Sint-Odulphuskerk.be
Vlakbij de kerk van Borgloon bevindt zich een deel van de motteheuvel, een cirkelvormige verhoging, waar ooit het grafelijke kasteel van Loon stond. Het was hier dat de eerste graaf van Loon, een zekere Giselbert, tussen 1015 en 1040 een burcht optrok. Het uitzicht moet, net als nu, weids en indrukwekkend geweest zijn. Rond Borgloon werden twee omwallingen gebouwd, één rond de kerk en de burchtheuvel, een andere in cirkelvorm rond het huidige centrum en dat is nog te zien aan het stratenplan.
Wanneer we Borgloon verlaten, moeten we af en toe klimmen, maar we fietsen opnieuw tussen de bloeiende fruitbomen. Wat een unieke streek. Naar Mettenkoven is het voorzichtig afdalen zeker wanneer we bij de kasseien komen. Jammer dat het terras van Bistro Martenshof niet open is. Maar aan pincknickbanken is in Mettekoven geen tekort. Het dorpspleintje is één van de mooiste van Limburg.
Voorbij Château de la Motte, nu een hotel-brasserie-feestzaal complex, maar ooit een kasteel met roots die teruggaan tot de 14de eeuw, komen we eerst bij Groot-Gelmen en aan de andere kant van het beekje de Herk, bij Klein-Gelmen. Twee deelgemeenten van Sint-Truiden, typische Haspengouwse landbouwdorpjes. Net als Veulen dat bestaat uit een paar huizen, een kerk én een kasteel dat jammer genoeg ook niet is opengesteld voor het publiek.
Benieuwd als we zijn, zouden we het Veulens dorpskerkje willen zien en daarvoor verlaten we bij knooppunt 159 de route voor 350 m. Het kerkje is een van de eerste beschermde monumenten. Uniek zou het beschilderde cassettenplafond met ondermeer het blazoen van het familiegeslacht d’Argenteau moeten zijn, maar de ‘open kerk’ was gesloten.
Veulen is een deelgemeente van Heers en ligt als het ware in de achtertuin ervan. Het is met het beschermde dorpsgezicht tussen de kasteeldorpen van Veulen en Heers dat we afscheid nemen van het mooie Land van Loon.
Haspengouwse waterkers van Sint-Lucie uit Tongeren is erkend als Vlaams streekproduct. Het streekproduct waterkers kan ook gedronken worden. De familie Vansimpsen heeft een bier op de markt op basis van deze groente.
Maes Koffie. De koffietraditie in het oude Land van Loon met zijn verscheidene koffiebranders plaatst zich tussen de zachte koffie uit de provincie Antwerpen en de koffie met een sterk robuust karakter van het aangrenzende deel van Wallonië. De koffie sluit aan bij de medium gebrande koffies uit het Hageland.
Loonse stroop. Vroeger werd stroop op de boerderij gemaakt. De familie Bleus uit het Limburgse Vrolingen startte in 1843 met stroop stoken. In de oude stoomstroopfabriek in Borgloon worden drie verschillende traditionele Limburgse stropen geproduceerd: de appelstroop (60% appelen en 40% peren), perenstroop (40% appelen en 60% peren) en de gemengde stroop (60% appelen, 20% peren en 20% suikerbieten). Voor de suikerbietenstroop worden suikerbieten van het kleine type gebruikt die speciaal worden ingezaaid voor de stroopstokers.
Bieren van Wilderen. Wilderen Goud, Tripel Kanunnik…. brouwsels uit een authentiek industrieel monument anno 1743 in het hart van het Truiense streekdorpje Wilderen te midden van uitgestrekte fruitboomgaarden. Een hedendaagse brouwerij en distilleerderij, een imposante alcoholstokerij uit 1890 en een monumentale Haspengouwse vakwerkhoeve maken deel uit van dit uniek verhaal. Er is een imposant café met groot terras waar ze de zelfgemaakte bieren, Double You Gin, Wild Weasel Whisky en jenevers schenken.
Binkbieren. De brouwershoeve in Kerkom (anno 1878) is meer dan een brouwerij of een hoeve. Het is de gedroomde pleisterplaats geworden van wandelaars, fietsers, bierproevers en levensgenieters. Want genoten wordt er. Van de bloesembiertjes, de Adelardus-bieren, de blonde en bruine Bink, …
Pipo appelsappen. Ambachtelijk appelsap van milieuvriendelijk geteelde vruchten uit Haspengouw. Steeds kraakverse persingen, geen bewaarmiddelen, geen toevoegingen van water, suiker, zoetstoffen, kleurstoffen of smaakstoffen zorgen voor appelsap van topkwaliteit.
