Een fietsroute voor wie van water houdt en graag langs rivieren fietst. De Scheldedijken bieden een uniek panorama over het schorren- en polderland tussen Sint-Amands en de monding van de Rupel. De Schelde vormt de grens tussen de provincies Antwerpen (Klein Brabant) en Oost-Vlaanderen.
We fietsen 20km op de rechteroever van de Schelde langs de Antwerpse kant tot aan de monding van de Rupel en het zeekanaal Brussel-Schelde. Om de lus rond te maken fietsen we terug via Puurs en het Oost-Vlaamse Opstal.
De keuze van de startplaats is begrijpelijk, maar niet aanbevolen. Ik heb een grote voorkeur voor een startplaats die bereikbaar is met het openbaar vervoer of die een veel hogere belevingswaarde heeft dan een museum. De route is verder makkelijk te rijden zonder grote obstakels en via veilige wegen. Zonder omwegen, is de genotswaarde van het deel van Wintam tot Opdorp een stuk minder dan het traject langs de Schelde. Sint-Amands is een hoogtepunt op deze fietsroute.
***** is een route die je ooit moet gereden hebben
**** is een route die een verplaatsing waard is
*** is een route die de moeite is als je in de buurt bent
** is een route die je kunt proberen maar wij hebben niet genoten
* is een route die je hier niet zal vinden
De route start bij het Streekmuseum De Zilverreiger aan de Scheldestraat 18 in Bornem. Het museum heeft enkele sluitingsdagen en behalve het museum en enkele restaurants valt er in de onmiddellijke omgeving van de startplaats weinig te beleven. De startplaats is enkel met de wagen bereikbaar. Kom je met de wagen dan zijn er betere alternatieven. De routelus is volledig uitgepijld met zeshoekige bordjes.
Ik vertrek in het Oost-Vlaamse Opdorp. De Provinciebaan (N17) kruis ik ter hoogte van de wijk Den Briel. Waarschijnlijk is het huidige Den Briel de oudste bewoningskern van de regio Baceroth (Baasrode) die zich uitstrekte van Vlassenbroek tot Mariekerke. Het gebied heette toen Cuytelghem, een naam waar ook de Cuytegemhoeve naar verwijst. Na 3 km ben ik al bij dit gezellige eet- en praatcafé dat is ingericht in de koeienstal van de hoeve. Mét Leuvense stoof én oude landbouwwerktuigen. Het cafeetje is een ideale plaats om tot rust te komen, maar op mijn parcours komt het te vroeg en dus rij ik wat verder de Scheldedijk op richting Sint-Amands. De Scheldedijk geeft ons een prachtig zicht op de stroom. Sint-Amands is een dorp aan de Schelde, de geboorteplaats van Emile Verhaeren en een plek waar je tijd voor neemt of naar terugkeert. Ik rij via een smal pad, 250m voorbij hotel-restaurant Den Amandus, naar het pittoreske steegje ‘den Dam’ waar ik linksaf, op de hoek, bij het pannenkoekenrestaurant ’t Schipken kom. Ik had hier graag een hartige maaltijdpannenkoek gegeten. Jammer genoeg kan dit alleen op vrijdagnamiddag en zondag. Het Emile Verhaeren Museum is hier maar 100 m vandaan. Omdat ik het museum al eens eerder bezocht, kies ik voor een zonnig terras aan de Scheldekant.
Emile Verhaeren (1855 – 1916) is een Belgisch, Franstalig auteur. Hij was dichter, schreef kortverhalen, kunstkritieken en toneelstukken. Zijn werk is vertaald in 28 talen. Tijdens zijn leven was hij een literaire beroemdheid. Hij werd zelfs de nationale dichter genoemd. Met de steun van de Belgische academische en literaire wereld werd hij voorgedragen voor de Nobelprijs literatuur. Verhaeren komt op 27 november 1916 om het leven bij een tragisch treinongeval in het station van Rouen. De mythe wil dat “Mijn vrouw, mijn vaderland”, zijn laatste woorden waren. Pas in 1927 kreeg Verhaeren zijn monumentale grafmonument in een bocht aan de Schelde te Sint-Amands. Bron: Emile Verhaeren Museum.
Het jaagpad langs de Schelde brengt ons naar Mariekerke. Het oude vissersdorp aan de Schelde is beroemd om zijn “Paling in ’t groen op zijn Mariekerks” en zijn palingfestival. In 2018 werden hier 7000kg paling geserveerd aan 13000 palingeters. Nu ligt Mariekerke er stil en verlaten bij. Alleen wat fietsers. Ter hoogte van het dorp Branst wijst het Café Koningsrek er mij op dat dit hier het langste stuk van de Schelde is zonder bochten. De kronkelende Schelde volg ik verder tot in het Buitenland. Het Buitenland is een ingepolderd gebied dat uitgroeide tot een woonkern dankzij de wijmenteelt (wilgen) en de mandenmakerij. Deze merkwaardige naam komt van het indijken van de Schelde, waardoor ook land werd gewonnen op de moerassen buiten de dijken. Ik ben dan al de vochtige beemdengebieden van Achterweert en Voorderweert voorbij. Net als het Streekmuseum in Weert zelf, waar deze route een startplaats heeft. Tegen de dijk aan en omgeven door de Hingenebroekpolder en de Schellandpolder pronkt het geklasseerde Notelaer-gebouw tussen notelaars, lindebomen en paardenkastanjes. De Notelaer was van 1790 tot 1974 een jachtpaviljoen (belvedère) in het hertogelijk domein van de familie d’Ursel. Nu kan ik er een ‘Bornem Bruin’ drinken, al moet ik hiervoor wel wat moeite doen om met de fiets de dijk af te geraken. Bij de Oudbroekpolder kom ik bij de monding van de Rupel. De Rupel zelf krijg ik niet te zien. Die ligt verborgen achter de zeesluis van Wintam die de Schelde verbindt met het Zeekanaal Brussel-Schelde. In Wintam rij ik de dijk af.
Tijdens de Watersnood van 1953 liep het dorp door een dijkbreuk volledig onder water. De bres in de Rupeldijk werd geslagen op 1 februari en kon pas na grote inspanningen op 10 april opnieuw gedicht worden. Veel huizen waren onbewoonbaar. Dakloze gezinnen werden opgevangen in houten barakken rond de kerk. Bron: Wikipedia
In Wintham zijn fietsers welkom in de Taverne Sint-Margaretha. Van Wintam volg ik de weg naar Puurs, vooral bekend om zijn asperges en zijn aspergefestival op het einde van april. “Les asperges de Calfort”. Tijdens het voorjaar serveren talloze horecazaken in Scheldeland verrukkelijke aspergegerechten. Tijdens het seizoen kan je hier ook rechtstreeks bij de telers asperges kopen. De Aspergeroute is een fietslus van 40km die je misschien ook kan bekoren? Maar van Puurs zelf krijg ik het warm noch koud. Tenzij dit je eindpunt is of je een onweerstaanbare dorst of honger hebt, kan je net zo goed doorrijden. Het Fort van Liezele is vlakbij en als je dan toch wat tijd over hebt, kan je beter hier een ommetje maken. Als alles goed gaat staat het fort goed gesignaleerd. Wanneer je op het kruispunt Heide-Overheide bent, rij je Overheide in, ga je de Hof Ten Berglaan kruisen en kom je via de Fortstraat bij het prachtige domein van het Fort van Liezele. Een schitterende plek voor een picknick of om te genieten van de stilte. Stilte die ook de vissers hier kunnen appreciëren. De fietsroute “100 jaar Groote Oorlog in Scheldeland – route 3” komt hier ook langs.
De tocht gaat verder richting Lippelo en Lippelobos. In het bos staat het nog bewoonde kasteel Hof te Melis. Maar wat jammer dat je om een blik te kunnen opvangen van de ingang van dit mooie kasteel ook hier even van de weg af moet. Het is daarom beter om wat vroeger, bij het oversteken van de Provinciale Weg (N17) rechts Breutheide te nemen in plaats van links Lippelodorp (met zeshoekige bordjes). Breutheide brengt je tot de Kasteeldreef die je links volgt tot bij de ingang van het kasteel. Je hoeft niet terug te rijden. Volg het bospad tot je terug op de straat bent en rechtsaf opnieuw de zeshoekige bordjes zal zien. Ik volg ze in ieder geval tot ik opnieuw in Opdorp ben.
De omgeving van het Hof te Melis is wettelijk beschermd als landschap. Van de straat is het nog bewoonde kasteel goed te zien. Het ligt op de grens van de provincies Vlaams-Brabant en Antwerpen en bestaat uit een omgracht geheel van voorhof met bijgebouwen en het eigenlijke kasteelcomplex. Het omliggende Lippelobos bleef enkele eeuwen onveranderd, zeker vanaf 1777. Het is een oud bos met een drevencomplex, een kasteel met park en bovendien natuurwetenschappelijk waardevol. Het kasteel werd reeds vermeld in de 15de eeuw, maar brandde in 1914 af en werd in 1920 heropgebouwd. Het was ooit het hoofdkwartier van Lodewijk XV in 1745 en van Koning Leopold III in 1940.
