PLUSPUNTEN
- De vallei van de Bovenschelde tussen Bossuit en Pecq
- Het Château de Bourgogne in Estaimbourg
- Het Spierekanaal
- Het sluisje en het Maison du Canal in Leers-Nord
- De Trimaarzate, het fietspad op de oude spoorlijn L85
Geen enkele korte fietsroute overschrijdt zoveel provinciegrenzen als de Spierevalleiroute.
Je fietst door het gevarieerde landschap van de Bovenschelde en het beekdal van de Spiere in de provincies West-Vlaanderen en Henegouwen langs de grens met Frankrijk in Picardisch Wallonië. Je fietst in een verborgen hoekje van België, in de schaduw van de Métropole européenne de Lille (Rijsel, Tourcoing, Roubaix). Het zal niet verwonderen dat dit zichtbaar is in de architectuur en cultuur.
De fietsroute was ooit uitgepijld door Westtoer. De bordjes zijn verdwenen, maar de route blijft fietswaardig. De fietsroute start in Bossuit (Avelgem) en je rijdt via de Schelde naar Spiere-Helkijn en Pecq. Via Estaimbourg en Leers-Nord kom je bij de Franse grens. Op de terugweg fiets je langs de oevers van het Spierekanaal en de bedding van de oude spoorlijn Avelgem-Herseaux.
Wil je voor of na je route een hapje eten dan doe je dat best in Avelgem of Sint Denijs (Zwevegem). Je bent sowieso aangewezen op de wagen en dan maakt een kleine omweg weinig uit. De route moet het vooral van zijn belevingswaarde tijdens het fietsen zelf hebben. Het zijn de Scheldeboorden en het Spierekanaal die van deze route een smaakvolle fietsroute maken. Enkele korte trajecten, vooral in Henegouwen (Wallonië), lopen langs een drukke weg met slecht uitgeruste fietspaden.
Met het openbaar vervoer zal je hier moeilijk geraken. De route ligt verscholen in een hoekje van de Belgische grens, in een kronkeling van de schreve met Frankrijk. Grensgebieden zijn nooit goed uitgerust als het om openbaar vervoer gaat.
De route kan je enkele nog downloaden via deze blog.
Zoek je de betekenis van de sterretjes hiernaast?
Je vindt de uitleg bij de informatie over de fietsblog op de homepagina.
Naast een start in Bossuit kan je ook starten in Sint Denijs (Zwevegem) aan de kerk of in Pecq aan het Château de Bourgogne. Start je in Sint Denijs dan daal je de heuvel af tot je bij het fietspad van de Trimaarzate bent, enkele honderden meters vanaf de kerk.
Waar het Kanaal van Bossuit in de Schelde uitmondt, start onze fietstocht.
Het kanaal dat de Boven-Schelde met de Leie in Kortrijk verbindt, werd gedolven in 1858-60. Het kanaal was destijds bestemd voor de aanvoer van steenkool uit de Borinage (Henegouwen) langs de Schelde naar de Leiestreek. Omstreeks 1970 werd beslist om het kanaal te moderniseren. Bij de sluizen van Bossuit en Moen werd telkens een pompstation geplaatst voor de voeding van het kanaal.
Bij Helkijn ruilen we de linkeroever voor de rechteroever en (West)-Vlaanderen voor Wallonië (Henegouwen). Zonet nog de Spierevalleiroute gevolgd en met alleen een brug verschil moeten we nu het Circuit Val de l’Espierre volgen. Van de (taal)grensovergang is echter niets te merken. We fietsen met een GPS waarop we kunnen vertrouwen. Of het nu de Schelde is aan de ene kant, of l’Escaut aan de andere kant, de stroom is hier amper nog 20 meter breed en het is hier rustig fietsen.
De rust wordt tijdelijk verstoord bij de doorgang door Pecq en langs de Rue de Lannoy (N510) naar Estaimbourg. Estaimbourg maakt deel uit van de gemeente Estaimpuis. Indien de geschiedenis het anders had gewild, hadden we hier kunnen zeggen dat Steenvoorde nu deel uitmaakt van Steenput. Net als andere omliggende dorpen behoorden beiden ooit tot het Nederlandse taalgebied, maar raakten in de loop der jaren verfranst.
Twee kastelen zorgen voor een verrassende afleiding langs de drukke weg. Beide behoren tot dezelfde commerciële groep en zijn in gebruik als feestzalen. Het tweede, het Château de Bourgogne, is een in gotische stijl gebouwd kasteel uit 1854 dat het oospronkelijke kasteel uit de 12de eeuw vervangt, ooit een woonkasteel van de Hertogen van Bourgogne. Het domein is nu een recreatiedomein en een idelale plek voor een pauze.
We flirten met de Franse grens in Leers-Nord, vooral als we bij het Spierekanaal komen. Landsgrenzen maken soms rare kronkels die zonder kennis van de geschiedenis moeilijk te begrijpen zijn, des te meer als de grens niet gevormd wordt door natuurlijke barrières zoals stromen en rivieren.
Het Franse Leers en Belgische Leers-Nord vormden lang een geheel. Toen in 1769 (uiteindelijk) een grensverdrag werd getekend tussen de Franse koning Lodewijk XV en Maria-Theresia van Oostenrijk, werd Leers definitief bij het Franse koninkrijk gevoegd. Kerkelijk bleef Leers daarentegen onder het Bisdom Doornik. De weg van Doornik naar Menen liep door Leers en dus over de grens, wat omwille van tol op verzet stuitte. In 1779-1780 kwam er onder Lodewijk XVI een nieuw verdrag. Leers werd hierbij in twee verdeeld. Leers-Nord kwam bij het Doornikse in de Oostenrijkse Nederlanden, Leers-Sud bleef in de Franse Kasselrij Rijsel. De dorpskern van Leers-Nord is tegenwoordig door nieuwe woonwijken en lintbebouwing met die van het Franse Leers vergroeid.
Het Spierekanaal loopt hier vlak naast de Spiere die niet veel meer is dan een brede beek. Het Maison du Canal is een stopplaats voor veel fietsers. Indien we naar het westen zouden fietsen, zou het kanaal ons tot in Roubaix (Frankrijk) voeren. Wij moeten echter de andere kant op, terug naar de Schelde en naar Vlaanderen. Het Spierekanaal of langs deze Henegouwse kant van het kanaal, le Canal de l’Espierre, vormt de grens tussen Vlaanderen en Wallonië.
We fietsen enkele kilometers op de 3.200km lange Eurovélo5, de Via Romea Francigena die loopt van Brindisi (Italië) tot Canterbury (UK).
Verschillende brugjes volgen elkaar op. De perfecte plek om met volle teugen van het kabbelende water te genieten. Bij het Vlaamse Spiere monden zowel het kanaal als het riviertje uit in de Schelde.
Spiere-Helkijn is een Vlaamse “faciliteitengemeente” op de grens met Wallonië.
Een faciliteitengemeente is een Belgische gemeente, gelegen in een eentalig gebied. Grondwettelijk is vastgelegd dat een faciliteitengemeente gemeentelijke diensten in een andere taal moet aanbieden dan in de officiële taal van het taalgebied waarin de gemeente ligt. Enkel als burgers daar om vragen. Deze anderstalige diensten worden (taal)faciliteiten genoemd. Zo moeten Vlaamse of Duitstalige faciliteitengemeenten Franse taalfaciliteiten aanbieden en moeten Waalse faciliteitengemeenten Nederlandse en/of Duitse taalfaciliteiten aanbieden.
De faciliteitenregeling is regelmatig een onderwerp van discussie tussen Nederlandstaligen en Franstaligen. Veel Vlamingen vinden dat de faciliteiten hun oorspronkelijke doel niet meer dienen en daarom afgeschaft moeten worden. De meeste Franstaligen zien de faciliteiten echter als een fundamenteel recht. Daar de wet die de faciliteiten regelt, niets zegt over het doel van de faciliteiten of de eindigheid ervan, blijven deze tegenstellingen bestaan. Bron: Wikipedia
Spoorlijn L85, in gebruik van 1881 tot 1959 (Oudenaarde-Herseaux) was opgezet als pendellijn richting Wallonië en Frankrijk. Er werden grondstoffen en goederen vervoerd, maar vooral mensen maakten gebruik van deze treinverbinding. Grensarbeid in Noord-Frankrijk en seizoenarbeid in Wallonië waren in het midden van de 19de eeuw broodnodig om te kunnen overleven. De seizoenarbeiders werden ook “Trimards” genoemd, vandaar de naam van dit fietspad: de ‘Trimaarzate’. Het zijn uiteindelijk de laatste kilometers van het Bossuitkanaal dat ons, voor het uitmondt in de Schelde, begeleidt tot aan het pompgebouw.
Vanop het water moet dit toch ook een schitterende tocht zijn, denk ik bij mezelf, terwijl ik de fiets op het fietsrek plaats en verlang naar een frisse Filou, het Strekenbiertje van de Brouwerij Vanhonsebrouck uit Emelegem (Izegem). Het mag natuurlijk ook iets anders zijn. Maar eerst nog eens de Kunstkerk van Bossuit van binnen bekijken. In 2013 transformeerde de Britse kunstenares Ellen Harvey de oude kerk naar een kunstwerk, naar een publieke ruimte in open lucht. De combinatie van het open dak met het visuele effect van de vloertekening zorgt voor een bijzondere beleving.
