PLUSPUNTEN
- het Lippelobos
- het Park en het Fort van Liezele
- de route langs de Scheldeboord
- het dorp Sint-Amands
- het ruim aanbod aan kwaliteitsvolle horeca
We fietsen in het Antwerpse Scheldeland binnen een gebied dat afgebakend wordt door de Rupel en de Schelde en hier Klein Brabant wordt genoemd.
De gemeenten Bornem, Puurs en Sint-Amands liggen er vandaag vredig bij. Dat was honderd jaar geleden wel even anders. De Duitsers rukten in 1914 op naar Antwerpen. Ze werden een tijdlang tegengehouden door de moedige fortbemanning en natuurlijke hindernissen als de Rupel en de Schelde.
We fietsen langs de forten van Liezele en Bornem die deel uitmaakten van de buitenste fortengordel rond Antwerpen. De Rupel krijgen we niet te zien, maar de vredige Scheldeboord volgen we tot de grens met Oost-Vlaanderen.
Deze fietsroute werd herbenoemd en noemt nu "Fietsen Langs Forten". Gezien het thema van de route valt het Fort van Liezele als startplaats te begrijpen, zeker als je ook van plan bent om het fort zelf te bezoeken. Hoewel het een tocht is met een historisch sausje, is het vooral de omgeving die inspireert en rust brengt. Je fietst meestal over verkeersarme wegen en zeker het jaagpad langs de Schelde is een topper voor fietsers. Hoogtepunten zijn het Fort van Liezele en Sint-Amands aan de Schelde, een mooie combinatie. Er zijn geen bijzondere stuurvaardigheden vereist zodat de fietsroute door iedereen makkelijk te fietsen is.
***** is een route die je ooit moet gereden hebben
**** is een route die een verplaatsing waard is
*** is een route die de moeite is als je in de buurt bent
** is een route die je kunt proberen maar wij hebben niet genoten
* is een route die je hier niet zal vinden
De route start bij het Fort van Liezele tussen de knooppunten 81 en 85. De startplaats is enkel met de wagen bereikbaar en hiervoor zijn er enkele alternatieven. De route volgt de fietsknooppunten en is ook beschikbaar voor een fiets-gps. Genieten op 2 Wielen heeft een verbeterde gps-versie beschikbaar. Zie bij downloads.
Ik vertrek op de Dries van Opdorp. De Dries van Opdorp met bijhorend kerkhof en de St-Amanduskerk werd in 1956 als landschap beschermd. Rond Pasen (half maart tot half april) bloeien hier duizenden witte narcissen en wordt er een openluchttentoonstelling gehouden van beeldende kunst.
De route brengt me al vlug bij het geografisch Middelpunt van Vlaanderen. Het ligt in de uiterste hoek van Oost-Vlaanderen op exact 51° 02,272’N.B. en op 04°14,43’O.L. en op de rand van het Lippelobos.
De Kasteeldreef, een drukke weg met een aanliggend fietspad, snijdt het bos in twee delen. Gelukkig is het een kort stuk en komen we vlug bij de ingang van het kasteel Hof te Melis. Het kasteel is nog bewoond. Bezoek is niet toegelaten. De poort staat open. De pracht van het kasteel straalt in de blakende zon.
De omgeving van het Hof te Melis is wettelijk beschermd als landschap. Het kasteel ligt op de grens van de provincies Vlaams-Brabant en Antwerpen en bestaat uit een omgracht geheel. Het kasteel werd reeds vermeld in de 15de eeuw. Het brandde in 1914 af en werd in 1920 heropgebouwd. Het was ooit het hoofdkwartier van Lodewijk XV in 1745 en van Koning Leopold III in 1940.
Van het Lippelobos tot het Fort van Liezele is 4,6km. Het is zeer aangenaam fietsen in een groene omgeving. Het fort zelf ligt op de rand van Puurs.
Zonder veel hinder komen we bij de ingang van het Park Fort Liezele. Alles is hier nog nieuw en jong aangeplant, maar ook nu al is dit een uitstekende plek voor een picknick.
Vissers genieten hier van de rust en de stilte die we uiteraard respecteren. Een visser vertelt me dat er heel wat vis op de fortgracht zit en er al grote exemplaren gevangen werden.
Fort Liezele is één van de best bewaarde en gerestaureerde pantserforten van de Vesting Antwerpen. Het fort dateert van begin 20ste eeuw, doorstond de twee wereldoorlogen en is nu een vestingbouwkundige parel in een groene zone. Een groot gedeelte van het fort is ingericht als museum, dat de geschiedenis van het gebouw en de omgeving tijdens de beide wereldoorlogen belicht. Bezoekers worden meegenomen langs de gereconstrueerde commandoposten, een infirmerie, de troepenkamers, een munitiemagazijn, een pantserkoepel, een waarnemingsklok, de cachotten, een volledig ingerichte troepenkeuken en nog veel meer. Een echte reis in de tijd! Bron: Toerisme Klein-Brabant.
De rustige fietsroute vanaf het fort eindigt bij Letterheide, tussen Kalfort en Breendonk. De hele weg tot knooppunt 85 en verder tot Breendonk rijden we nu op een afgescheiden fietspad langs de asfaltweg. Ik vind dit niet zo prettig, maar er zijn geen alternatieven om tot in Breendonk te geraken. Gelukkig bots ik in Breendonk meteen op de ingang van de Brouwerij Moortgat, de brouwerij van Duvel en Vedett.
Het Café Duvel Depot is open. Het terras achteraan baadt in de zon en de Duvel smaakt overheerlijk. Lunchen kan je hier niet. Dat lukt me wel bij de brasserie van het Hof van Coolhem. Hiervoor moet ik eerst nog 3,5 km over een fietspad langs een drukke weg, maar ook nu weer is de beloning groot. Na mijn uitgestelde lunch verlaat ik Puurs en rij richting Bornem.
Net buiten Puurs kom ik nog langs de Schans van Puurs, die deel uitmaakte van de derde verdedigingsgordel rond Antwerpen, tussen de forten van Liezele en van Bornem en gebouwd werd in 1912. De Schans is nu ingericht als recreatiedomein met een speeltuin en een cafetaria.
In de tweede helft van de 13de eeuw kwam het gebied rond Puurs in handen van de Sint-Bernardusabdij van Hemiksem. De monniken bouwden in Kalfort, een gehucht van Puurs, een refuge, het huidige Hof van Coolhem, waar ze zich in geval van nood konden terugtrekken. Het mooiste monument in de Puurse dorpskern is de Sint-Pieterskerk, een elegant gebouw in Brabantse gotiek met een barokke westertoren. Bron: Hof van Coolhem (geraadpleegd in mei 2019).
Ook bij het Fort van Bornem zijn er mogelijkheden voor een eet- of drinkpauze in de brasserie De Waterlander, net als in het fietscafé De Blauwe Koe en in het centrum van Bornem zelf. Het fort baadt in het groen en ook hier is de fortgracht goed gekend bij vissers.
Wanneer we het centrum van Bornem verlaten is het niet ver meer tot de Schelde. Het is in het gehucht Buitenland dat we het jaagpad oprijden. Een moment heb ik de indruk dat de wijk zo genoemd werd omwille van de bouwstijl van enkele huizen. Buitenland wijst echter op een moerassig gebied dat droog kwam te liggen na het indijken van de Schelde, nieuw land dat dus buiten de dijk kwam te liggen.
Fort Bornem maakt deel uit van de buitenste fortengordel rond Antwerpen. Dit betonnen pantserfort, waarvan de bouw startte in 1906, is het enige waarvan het tracé als een onregelmatige vierhoek gebouwd is. De reden van deze afwijking en unieke vorm is deels te wijten aan de ligging ten opzichte van de Schelde. Fort Bornem kan je niet bezoeken, maar het is wel de startplaats van de Commandant Rasquin wandelroute. Bron: Toerisme Klein Brabant (geraadpleegd in mei 2019).
De Schelde wijst me nu de weg. Eerst tot Weert waar ik langs het Streekmuseum de Zilverreiger voorbijkom en een eind de oude Scheldearm volg tot in Branst. Terug omhoog de dijk op. Hier ligt het langste rechte stuk van de anders kronkelende Schelde. Ik word eraan herinnerd door Café Koningsrek Zates. Dit volkscafé bestaat sinds 1838 en het lijkt hier alsof de tijd is blijven stilstaan. Ook de idyllische ligging aan de Scheldedijk kan iedereen bekoren.
Drie kilometer verder worden we opnieuw verwend. Wanneer we het praalgraf van dichter Emile Verhaeren voorbij zijn, zijn we in Sint-Amands, een van de meest idyllische polderdorpjes langs de Schelde. Fiets je op een vrijdag of een zondag, probeer dan ook eens het pannenkoekenhuisje ’t Schipken langs den Dam. Wanneer ik bij knooppunt 10 ben, kom ik bij de Steenovens. In dit oude 16de-eeuwse gerestaureerde hoevecomplex kan je elke zomer terecht in een pop-upzomerbar en lukt dat niet, dan is er nog altijd het eet- en praatcafé de Cuytegemhoeve 200m verder.
Mijn tocht eindigt in Opdorp en ik kies ervoor om mijn laatste pint te drinken in café Den Drytoren op Den Dries, waar een kleurrijke kelner met rieten hoed mij een Rodenbach Grand Cru van het vat serveert. Santé!
