PLUSPUNTEN
- Mooie rustige fietspaden
- Gezellige terrassen
- Leuke picknickplaatsen
- Bos en heidezichten
- Essen, de site van het Karrenmuseum
- Zundert
Twee fietsroutes verbinden tot een tweedaagse fietsuitstap. In de Vlaamse “Kempense Heideroute” (60,2km) is een hoofdrol weggelegd voor de Kalmthoutse heide. Deze heide is een van de oudste en grootste natuurreservaten van Vlaanderen én een officieel stiltegebied. De tweede route is de Nederlandse “van Gogh fietsroute Zundert Noordoost” (56,3km) die gaat door een schilderachtig landschap, via het Markdal en langs rivier De Mark richting Breda. Van beide routes fietsen we ongeveer de helft van de afstand. Twee verschillende thema’s, twee verschillende landschappen, twee verschillende landen.
De fietstweedaagse werd door "Genieten op 2 Wielen" ontworpen voor een fietsclub met een opgelegde startplaats bij een restaurant en een overnachtingsplaats op de eerste bestemming.
Ook al is deze fietsomgeving moeilijk met het openbaar vervoer bereikbaar, wie bereid is de fiets op het fietsrek van de auto te plaatsen, zal het zich niet beklagen.
De verbinding maken van twee fietsroutes noopt tot compromissen al is dat dan alleen dat we van beide routes maar de helft kunnen fietsen. Het fietsen zelf gaat over meestal rustige wegen of fietspaden. De tweede dag zijn er wat meer onverharde maar mooie gravelpaden dan de eerste dag. En af en toe wat smalle stukken die wat meer behendigheid vergen. Maar ondertussen is het vooral genieten van de natuur en van enkele mooie stopplaatsen onderweg.
Voor wie graag beide fietsroutes eens volledig fietst hebben de we GPX bestanden bij onze downloads geplaatst.
Zoek je de betekenis van de sterretjes?
Je vindt de uitleg bij de informatie over de fietsblog op de homepagina.
We kiezen een eetcafé als startplaats omdat we eerst willen lunchen na een lange autorit. We vonden dit eetcafé in Rijsbergen (Zundert) aan de Ettenseweg. Maar een beter idee is om een extra overnachting te boeken en de start van de route aan te passen aan je overnachtingsplaats. Voorstellen om te overnachten vind je bij de praktische tips.
We fietsen meteen het Natuurgebied Pannenhoef in. Nu zien we hier een grote afwisseling van bos, vennen en bloemrijke weilanden. Vroeger zag dit landgoed er heel anders uit. Het gebied was rijk aan veen, dat tussen 1250 en 1750 werd weggegraven. Het veen werd gedroogd en als turf via vaarten vervoerd naar steden. Toen het meeste veen weggegraven was, bleef er een heuvelige heide met vennen over.
Er viel weinig meer te halen en in de 19e eeuw werd het gebied daarom ontgonnen als bos- en landbouwgrond. Brabants Landschap kocht de Pannenhoef in 1970. Een saai gebied met weinig natuurwaarden, bemeste landbouwgrond, jong naaldbos en geen vennen meer. Gelukkig is dat beeld 55 jaar later totaal veranderd! Nu vinden natuurliefhebbers hier gemengd bos, 13 weer uitgegraven vennen en zeldzame planten en dieren.
In het centrum van dit landgoed, bij de Zwarte Schuur uit 1916, staat een voormalig bakhuisje, dat weer als zodanig in gebruik is. En dan te bedenken dat hier in de jaren 50 nog de ‘bosbaas’ Jan Adriaansen woonde met vrouw en 5 kinderen!
Tussen het Pannenhoef en De Oude Buisse Heide kunnen we bij knooppunt 79 rechtdoor rijden tot aan de Trappistenabdij van Zundert. Wij houden iets vroeger halt bij herberg ‘In den Anker’.
Bij knooppunt 46 kunnen we dan weer linksaf naar de herberg ’t Pannehûske. Wij fietsen rechtsaf door een typisch cultuurlandschap waar Vincent van Gogh zijn inspiratie haalde. Het is een heerlijk gebied om door te fietsen met zijn oude bossen, langs weilanden, akkers, vennen en boerderijen.
Bijna ongemerkt fietsen we België binnen. Een grenspaal herinnert er ons aan en iets verderop takken we aan op de Belgische Heide(fiets)route in het uiterste noordwesten van de Kempen. In de bossen rond Horendonk tanken we frisse boslucht en kijken we uit over landelijke vergezichten.
Bij Horendonk, voor we in Essen zijn, aan het ‘heuvelplein’ op de flank van de Raeybergh (Raaiberg) staat de reconstructie van een ‘kaak’.
De Raeybergh. In de 17de eeuw verkreeg de Heerlijkheid Essen-Kalmthout de volledige rechtsmacht over haar grondgebied. Vanaf toen mocht ze recht spreken over eender welk misdrijf. Een licht vergrijp kreeg een lichte straf. Zo werden de misdadigers te kijk gesteld aan een “kaak” aan het Heuvelplein. Bij onder andere moord werd de misdadiger geradbraakt en werd het lichaam op een rad gelegd als verwittiging aan hen die ook slechte gedachten hadden….
In Essen en Kalmthout werden zeker op twee plaatsen executies uitgevoerd. De Raeybergh was toendertijd zo’n beruchte plaats vlakbij een postbaan om vreemdelingen te verwittigen dat misdaad zwaar gestraft werd. Bovendien waren ze ook op een uithoek gelegen omdat niemand vlakbij zo’n akelige plek wou wonen. De lijken bleven trouwens liggen tot ze volledig ontbonden waren.
“1767. Hier wier Elias Breukeleer gerugbraakt en den kop afgeslagen. Vur straf heeft hi de pine moeten verdraghen. Sin lijf ggebonden op ’t rad vur craeyen en gieren. Een waerschuwinge vur den passant met foute manieren!”
Het technologiepark ‘Robotland’ net buiten het centrum van Essen wil kinderen op een ludieke, leerrijke én interactieve manier laten kennismaken met de meest innovatieve transport- en robottechnieken van dit moment.
Het Karrenmuseum, iets verderop, ligt verborgen in het groen. Hier geven de wagenmaker en zijn beste vriend de smid hun geheimen prijs. We willen graag in hun voetsporen op ontdekkingstocht trekken, maar de deuren blijven voor ons gesloten. Het is maandag en dan kan je overduidelijk enkel fietsen. Zelfs het fietscafé ‘De Vélo’ heeft dan zijn sluitingsdag. Gelukkig heeft de mooie natuur van de Kalmthoutse heide geen sluitingsdagen en kunnen we ook op maandag fietsen tussen mooie vergezichten, heide, vennen en bossen.
Vanaf de 10 meter hoge uitkijktoren ‘de Stapper’ aan het Stappersven glijden onze ogen van parel naar parel. Hier hebben we een schitterend uitzicht over één van de grootste heidevennen van Vlaanderen.
De gezellige buurt rond het (oude) stationnetje van Kalmthout Heide, nu een bistro, en de drukke buurt rond de vlieghaven van Brasschaat, scheiden ons nog van onze bestemming: Hotel Van Der Valk “Dennenhof” waar we onszelf trakteren op een Tipsy biertje van de Brouwerij Gebroeders Hermans en een Brasschaatse Tripel van de Brouwerij D’Oude Caert. Santé en tot morgen.
De Kalmthoutse heide is een van de oudste en grootste natuurreservaten van Vlaanderen én een officieel stiltegebied. In juni kleuren de dophei en veenpluis het landschap roze en wit. In augustus en september zorgt de bloeiende struikhei voor een purperen pracht.
Na een stevig ontbijt begint onze tweede fietsdag al meteen met een pad door het bos. Net buiten de dorpskom van Gooreind, in de scherpe bocht rechts, ligt een wel heel ongewone picknickplek: ‘de Gouden Driehoek’, die zelfs over een mini-bibliotheek beschikt.
Eens de woonbuurt door en de Bredabaan over komen we bij het Domein van de Franciscanessen in Wuustwezel, nu een woonzorgcentrum. Tussen 1895 en 2010 werden hier meer dan 2000 missiezusters opgeleid om te worden uitgezonden over heel de wereld. Het is het begin van een heel mooi semi-verhard pad naar en door het West-Beersgat, ooit bekend als het bos van het OCMW van Antwerpen. In de tweede helft van de negentiende eeuw moest het heidelandschap op de arme zandgronden plaats maken voor bebossingen met naaldhout. Na de Tweede Wereldoorlog zijn meerdere bestanden van grove den vervangen door Corsicaanse den, lork en spar om er een productiebos en jachtgebied van te maken. Het West-Beersgat is een groot bos van meer dan 68 hectare in Wuustwezel dat we helemaal doorkruisen via een “Droomverbinding”.
In Wuustwezel zelf treffen we twee kastelen. Kasteel Hens werd in 1910-1912 gebouwd in opdracht van de weduwe Hens. Het kreeg de naam Rustoord. De Duitse bezetter nam het in beslag tijdens de Eerste Wereldoorlog. In 1926 werd het kasteel aangekocht door de gemeente en fungeert sindsdien als gemeentehuis. Het gebouw is in de Vlaamse neorenaissancestijl. Het kasteeltje is omringd door een openbaar park met vijver.
Bij het Kasteel Wuustwezel zijn bezoekers niet welkom en al zeker niet in het kasteel. Als we al een eind van de dreef naar het kasteel zijn opgereden, worden we vrij agressief teruggestuurd. “GA TERUG” staat bij een openstaand hek van waar we nog niet eens een glimp van het kasteel kunnen opvangen.
Bij knooppunt 92 verlaten we de Heideroute en maken opnieuw de oversteek naar Nederland. Bij de grens staat dit keer geen grenspaal maar een grens-eik. Eiken kunnen heel oud worden en werden in het verleden wel meer gebruikt als grensmarkering zoals hier op de dorpsgrens tussen Wuustwezel en het Nederlandse Wernhout. In 2019 werd deze grenseik herplant.
In de 13de eeuw werd de heerlijkheid Wuustwezel en Westdoorn door de hertog van Brabant in leen gegeven aan de familie Van Wilre. In 1624 kwam ze in bezit van de familie Van der Rijt. Volgens een tekening van Jacob de Roy uit 1687 was het kasteel volledig omringd door water. In 1745 kwam de heerlijkheid in handen van de familie de Vinck, de laatste Heer van Wuustwezel en Westdoorn. Op dit ogenblik is het kasteel van Wuustwezel nog in het bezit van erfgenamen van de familie de Vinck.
Zo naderen we Zundert, dat bekend staat om zijn landelijke charme en agrarische erfgoed en vooral bekend is als de geboorteplaats van de beroemde post impressionistische schilder Vincent van Gogh. We zijn terug op de “van Gogh fietsroute Zundert Noordoost”.
Op 30 maart 1853 werd Vincent van Gogh geboren in Zundert. Op de plaats van het Vincent van Gogh-huis stond de oude pastorie van de Nederlands Hervormde Gemeente. Hier woonde Vincent tot zijn zestiende jaar. Op deze plek is één van zijn dromen gerealiseerd: een plek voor de kunst van de toekomst.
Of de moderne windmolens van Gogh ook zouden geïnspireerd hebben, zullen we nooit weten. Maar deze grote moderne machines tussen paarsgekleurde velden van bijenbrood inspireren ons tot enkele mooie foto’s. En dan hangen daar plots klompen in de bomen. Een zomerterras midden in de velden. De Klompenboom in Galder is een terras waar we niet voorbij kunnen fietsen zonder er een kop koffie met een stroopwafel te nuttigen.
Ten Noorden van Galder ligt het Mastbos. Het Mastbos is het oudste cultuurbos van Nederland. Het is aangelegd voor de productie van hout en ter verpozing voor de leden van het Huis van Oranje, die het bos als jachtterrein gebruikten. Tot 1899 behoorde het bos toe aan het koningshuis.
Een mooi bos maar het slechtste fietspad van deze tweedaagse fietstocht. Een onverhard bospad met gevaarlijke zandophopingen, smalle stroken langs hinderende struiken en dat over een lengte van bijna twee kilometer.
Het Mastbos uit, de A58 over, en dan komen we bij de Aa of Weerijs, een vreemde naam voor een riviertje dat ontspringt in België waar het ontstaat uit een samenvloeiing van de Grote Aa in Wuustwezel en de Kleine Aa in Brecht. Vanaf de grens met Nederland stroomt het verder als de Aa of Weerijs. Bij Breda, (Brede Aa) komt de beek uit in de singel waar het tezamen met de Bovenmark verder stroomt onder de naam De Mark.
We verlaten de Aa of is het Weerijs en fietsen voor onze laatste kilometers langs de rand van Rijsbergen terug naar de parkeerplaats waar we gisteren onze auto hebben achtergelaten.
