PLUSPUNTEN
- De gezellige dorpskernen
- De landelijke fietspaden
- Het groot aantal picknickplaatsen
- Valkenswaard als logiesstad en Eersel om te lunchen
Waar komt de Brabantse gemoedelijkheid beter tot zijn recht dan in de Acht Zaligheden?
De pittoreske dorpjes in het prachtige landschap van de Brabantse kempen ademen de sfeer van Bourgondische gezelligheid en het goede leven uit.
De 8 zaligheden zijn eigenlijk 8 armere dorpskernen en dus mogen we geen grootse dingen verwachten. Op deze tocht moet je genieten van de schoonheid van de natuur en van dorpjes op mensenmaat.
Bron: Fietsnetwerk Nederland
Een ideale route om over twee dagen te spreiden. De route door de Brabantse Kempen voelt als een verademing. Kronkelend over landelijke wegen voel je de drukte van je afglijden.
Hoewel Casteren niet tot de 8 Zaligheden behoort, is het een goede startplaats die de route in twee mooie -bijna gelijke- etappes verdeelt met de mogelijkheid te overnachten in Valkenswaard.
Je fietst bijna altijd over schitterende fietspaden, maar niet altijd. Ook de kruispunten zijn voor fietsers zeer goed en duidelijk leesbaar georganiseerd. Maar goed ook want de Nederlandse autobestuurder is minder hoffelijk dan zijn fietsende alterego.
Soms zijn de trajecten wat eentonig al blijft het altijd heerlijk fietsen.
Zoek je de betekenis van de sterretjes?
Je vindt de uitleg bij de informatie over de fietsblog op de homepagina.
Er zijn wel meer mogelijkheden om te starten en zelf je route in te delen. Wij vonden Casteren een goede plek en het restaurant gaf ons toelating om de wagen op hun parking achter te laten. Je vindt enkele suggesties om te overnachten bij de praktische tips.
Casteren wordt omringd door landbouwgebied. Bij Vessem staat Jacobus, de windmolen. Malen kan hij niet meer want een oude beuk verhindert om de juiste wind te vangen. Minstens 5 bft is er nodig om de zware molenstenen rond te draaien. Een rondleiding van de molenaar is wel mogelijk. Op het dorpsplein van Vessem heb je de Beerze Brouwerij, een kleine familiebrouwerij die teruggaat tot 1716. “De natuurlijke rust van de Kempen nodigt uit om in alle rust te genieten van het leven” lees je op de website. Dan doen we uiteraard bij een Beerze biertje. En het is hier rustig fietsen, in een landschap dat vanaf Vessem verandert in een bosgebied … langs de twee vennen Groot- en Kleinmeer.
Onze eerste ‘zaligheid’ is Wintelre of ‘Wintersel’ in de volksmond. Een agrarisch dorpje dat klein is gebleven, ook al ligt het in de buurt van de Eindhovense voorsteden. Van Wintelre naar Oerle. Eerst naar Kerkoerle waar de kerk staat, dan naar Zandoerle waar het karakteristieke Kempische platteland bewaard is gebleven. Zandoerle is van grote cultuurhistorische waarde met zijn karakteristieke rechthoekige plein ‘De Brink’ en zijn monumentale langgevelboerderijen.
De Acht Zaligheden of Selligheden is de van oorsprong schertsende benaming voor een achttal armoedige dorpen uit de Noord-Brabantse Kempen, ten zuidwesten van Eindhoven. Het betreft de dorpen Duizel, Eersel, Hulsel, Knegsel, Netersel, Reusel, Steensel en Wintelre. Ze zouden zijn ontstaan tijdens de Belgische Opstand (1830-1839) door toedoen van het ingekwartierde Nederlandse leger. Het leger van weleer was voornamelijk afkomstig van boven de rivieren, aangezien er gevreesd werd voor mogelijke Noord-Brabantse steun aan de Belgische rebellen.
Vanaf de omwenteling in 1830 tot de Tiendaagse Veldtocht in 1831 verbleven en trokken al grote hoeveelheden militairen in en door de Kempen. Ook tijdens de daaropvolgende status quo, die tot 1839 bleef aanhouden, werden er militairen ingekwartierd bij de lokale boerenbevolking in de grensstreek. Deze soldaten bestonden voornamelijk uit protestantse mannen, waarvan enkele ook vermogend of geschoold waren en uit gebieden kwamen waar beduidend meer welvaart was. De Kempen daarentegen werd in de 19e eeuw beschouwd als achtergebleven en geïsoleerd gebied en was één van de armoedigste regio’s van het land. Zo bestond er weinig tot geen industrie en de overwegend rooms-katholieke bevolking, die voornamelijk bestond uit keuterboeren, leidde er door de onvruchtbare en schrale grond een zwaar en armoedig leven. Voornamelijk vanwege het grote contrast tussen beide partijen en het katholieke karakter werd deze grensstreek door het Nederlandse leger spottend “de Acht Zaligheden” genoemd. Bron: Wikipedia 08-2021
Knegsel is de tweede en oudste Zaligheid op onze route. Dinee Cafe De Kempen straalt de gemoedelijkheid van de mooie Brabantse Kempen uit. Even omrijden om op het terras iets te drinken is dan ook geen moeite.
Ook de directe omgeving van Knegsel is bosrijk. Het oorspronkelijke kleinschalige netwerk van landweggetjes en paden is, vooral ten zuiden van het dorp, nog goeddeels intact. We doorkruisen het Oeyenbos dat op zijn beurt aan de rand wordt doorsneden door de luidruchtige A67. En dan zijn we in Steensel, ook al een Zaligheid van een dorp. De huidige Steenselse kerktoren, een overblijfsel van de middeleeuwse St.-Luciakerk, werd gebouwd aan het einde van de 14e eeuw. De Steenselse toren bevat een van de oudste kerkklokken van de Kempen, de Luciaklok. De verering van de Heilige Sint Lucia van Syracuse verspreidde zich in de 14 en 15e eeuw over de Belgische Kempen en de oostelijke helft van de huidige provincie Noord-Brabant.
In 1648 moesten de Steenselse katholieken afstand doen van hun kerk ten gunste van de gereformeerde gemeenschap. Net zoals overal in de Generaliteitslanden, gebieden zoals Staats-Brabant die in de tijd van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden onder direct bestuur van de Staten-Generaal vielen. Het beeld van St. Lucia werd gered en later verplaatst naar de in 1672 betrokken katholieke schuurkerk, waar de verering doorging. Steensel wist een botfragment van Sint Lucia te bemachtigen, waarna de bedevaartgangers sinds de 17e eeuw richting deze Zaligheid trokken, ondanks dat dit verboden was gedurende de Generaliteitsperiode (1648-1796).
Op 13 december viert men al eeuwenlang de gedachtenis van Sint Lucia, de beschermster tegen besmettelijke ziekten. Sinds de tweede helft van de 18e eeuw, de tijd van de rode loop (dysenterie) epidemieën, is het rode Luciadraadje een beschermend object. Tegenwoordig wordt het draadje meestal in de portemonnee meegenomen, maar vroeger werd het rode draadje bij een bloeding ter genezing in een knoopsgat gedragen of op de kleding gespeld. Bron: Wikipedia 08-2021
We fietsen van de vallei van de Gender ten noorden van Steensel naar de beekvallei van de Run die ten zuiden stroomt. De riviertjes krijgen we nauwelijks te zien. Het volgende riviertje is de Dommel dat we kruisen ter hoogte van de Volmolen. Een gerestaureerde watermolen op de Dommel te Waalre en vandaag vooral een aantrekkelijke horecazaak.
Het oude spoorbaantracé, het fietspad dat we volgen vanaf knooppunt 61, verbindt Eindhoven met Valkenswaard. “Valkenswaard, een plek voor levensgenieters”. Zo staat het op de website van Visit Valkenswaard. “Brabanders staan bekend als Bourgondiërs. Ook de Valkenswaardenaars weten goede gerechten en lekkere drankjes te waarderen. Op de Markt en de Statie zijn meerdere kroegen gevestigd en op de terrassen is het goed toeven. Naast eetcafés kent Valkenswaard ook een rijk aanbod aan restaurants.” Een ideale plek om hier de nacht door te brengen.
Net buiten Valkenswaard heb je Dommelen waar men als sinds 1744 bier brouwt in de gelijknamige Dommelsche Bierbrouwerij. De brouwerij is nu eigendom van AB Inbev en dat betekent dat hier vooral Hertog Jan en Jupiler wordt gebrouwen. Het Brabantse Dommelsch is gereduceerd tot een regionaal streekbiertje.
Eersel is het eerstvolgende zalig dorpje. De sfeervolle markt is een ideale plek voor een pauze. Op de markt staan nog enkele Teutenhuizen, een overblijfsel uit de periode van de Teuten. Na de middeleeuwen tussen ongeveer 1500 en 1800 werd de streek armer en groeiden de dorpen niet. De Eerselse Teuten waren ambulante kooplui die voornamelijk handelden in koper en vrouwenhaar (en ook wel varkenshaar). In Eersel is ook het Streekmuseum ‘De Acht Zaligheden’ gevestigd.
Aan de overzijde van de A67 ligt Duizel, de vijfde van de acht zaligheden op onze route. Ten westen van Duizel stroomt de Kleine Beerze met in zijn dal dennenbossen. De Kroonvensche Heide, ten zuiden van Bladel, bestaat ook voornamelijk uit naaldbos. Bij de ‘Groote Cirkel’ vindt men de 8 Stenen der Zaligheden die de 8 Zaligheden voorstellen.
In de bossen tussen Reusel en Postel komen we bij een voorbeeld van een elektrische draadversperring uit de Eerste Wereldoorlog. In 1915 werd aan de Belgisch – Nederlandse grens door de Duitse bezetters van België een scheidslijn gemaakt in de vorm van een elektrische draadversperring. De draad tussen het bezette België en het neutrale Nederland was 332 kilometer lang.
Iets verder staat “D’n Ouwe Brandtoren”. In 1933 werd hier een “vuurwerkerswoning” gebouwd die werd bewoond door een voorman van de gemeente die betrokken was bij de bebossing van de heide in de omgeving. Naast die woning stond een brandtoren waar de taverne zijn naam aan ontleent. In 1999 is er van de woning een gezellige taverne gemaakt met een ruim terras. Een mooie plek om te pauzeren.
Reusel is nummer zes. Een uit de kluiten gewassen dorp met uitgebreide voorzieningen en horeca. In een voortuintje ligt nog een herinnering aan de tijd waaraan deze streek zijn naam te danken heeft, de loop van een gietijzeren kanon uit de 19de eeuwse revolutieperiode.
Hulsel en Netersel zijn de laatste twee Zaligheden op ons pad. Dorpjes omringd door landbouwgebieden waarvan, door ruilverkavelingen, het kleinschalige karakter goeddeels is verdwenen. Onze lus wordt gesloten wanneer we opnieuw in Casteren arriveren en kunnen terugkijken op twee mooie fietsdagen.
