De Riante Polder fietsroute verkent de zeepolders ten noordoosten van Brugge. Dit gebied tussen Knokke-Heist en Damme vormt een van de meest gaaf gebleven polderlandschappen van Vlaanderen. Eeuwenlang leverde de mens er een verbeten strijd tegen de zee. In de Middeleeuwen zorgde de Zwinkreek trouwens voor een natuurlijke verbinding van Brugge met de zee. Oude havenstadjes als Sluis, Hoeke, Oostkerke en Damme markeren nog de loop van de voormalige zeearm. Centraal op deze tocht staat de Zwinstreek met het kanalenlandschap van de Damse vaart. Oude zeeweringsdijken, pittoreske dorpjes, historische hoeven en een weidse horizon vormen de hoofdingrediënten van dit polderland. Daarnaast wordt ook de kust met Duinbergen en de beboste binnenduinen van Het Zoute aangedaan.
Deze route is een voormalige route van Westtoer.
De badstad Heist a/Zee als startplaats heeft zijn voordelen. De kust is altijd een beetje vakantie. Heist is zeer goed bereikbaar met de trein en de auto. In de zomermaanden kan het er wel heel druk zijn en kies je misschien beter voor een andere startplaats. De polders, dat betekent vlak en ook kans op wind. Maar de route loont zeker de moeite en met een beetje zon zal je er een blijvende herinnering aan overhouden.
Zoek je de betekenis van de sterretjes?
Je vindt de uitleg bij de informatie over de fietsblog op de homepagina.
Waarom niet in Heist a/Zee? Je vertrekt best met je fiets van de omgeving van het station naar de startplaats bij knooppunt 36. Kijk bij de trein- of parkeersuggesties, het kan je wat tijd besparen bij het zoeken naar parkeerplaats. Rij je met de wagen, dan kan je ook starten in Oostkerke of Ramskapelle. Het is er beslist makkelijker en goedkoper parkeren.
We vertrekken aan het station in Heist en rijden met de fiets tot knooppunt 36. Langs de zeedijk gaat het tot in Knokke en duiken we het centrum in. We zijn blij wanneer we uiteindelijk de drukte uit. Eindelijk rust al durven de dure auto’s hier harder rijden dan wenselijk is. Wanneer we het leuke Oosthoekplein voorbij zijn, komen we op het fietspad langs de Hazegrasstraat. De straat loopt parallel met de Paulusvaart die twee 17deeeuwse forten met elkaar verbond, Fort Sint-Pol met Fort Isabella. Het Fort Isabella kan men nu nog herkennen op het einde van de straat, wanneer we ook de Isabellavaart oversteken, in de perceelsstructuur en als een weide waarvan de vier punten van de vroegere bastions hoger gelegen zijn. Het gebied ligt hier ook bezaaid met bunkers uit WOII.
Vanaf 1621, toen het Twaalfjarig Bestand was afgelopen, begonnen Staatse troepen (het leger van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden) vanuit Sluis de Zwinstreek weer onveilig te maken. Paul-Bernard de Fontaine, opperbevelhebber van de Spaanse infanterie, verbond deze forten met een linie, die hij versterkte door verschillende andere forten zoals het Fort Isabella (Grootfort) dat in 1622 werd gebouwd en in feite een versterkte sluis was. Langs deze linie werd ook een kanaal gegraven om de troepen te bevoorraden en aanvallen te stuiten, de Isabellavaart. De nog bestaande waterwegen herinneren hier aan. Het Fort Sint-Isabella was via een sas verbonden met het Zwin.
Het Fort Sint-Isabella was vanaf 1627 ook verbonden met het Fort Sint-Paulus, toen de linie werd doorgetrokken naar de kust via de nog bestaande Paulusvaart. Het Fort Sint-Paulus werd gebouwd op de schorren bij Het Zoute, bij de huidige buurtschap Oosthoek. Tussen beide forten kwam nog eens het Fort Sint-Bernardus.
We rijden op de Burkeldijk die aansluit op de Dikkedijk. Deze grensstreek is niet alleen een streek van forten en bunkers, misschien nog meer van polderdijken. Op het einde van de Dikkedijk staat een grenspaal. We rijden Nederland binnen en komen bij het romantische Sint-Anna ter Muiden. Dit dorpje was ooit een havenstadje langs een van de geulen van de toenmalige zeearm het Zwin, die Brugge met de zee verbond.
In Sluis kiezen we voor het kanaal Brugge-Sluis, ook de Damse Vaart of het Napoleonkanaal genoemd. Het was immers onder het bewind van Napoleon dat met het graven van dit kanaal werd begonnen. Napoleon, die ook regeerde over Zeeuws-Vlaanderen, wou Brugge met de Westerschelde verbinden. Het zou echter Koning Willem I zijn die tijdens het bewind van de Nederlanders het kanaal liet afwerken, tot Sluis.
In 1242 kreeg Mude (Sint-Anna ter Muiden) haar stadsrechten van de Vlaamse Gravin Johanna van Constantinopel. Het havenstadje, gelegen aan de Sincfal (tegenwoordig Het Zwin) werd in 1252 lid van de Vlaamse Hanze van Londen en kwam tot bloei. In de loop der eeuwen kreeg Mude veel aanvallen te verwerken. Door de verzanding van het Zwin ging met het scheepvaartverkeer ook de welvaart achteruit. Tijdens de tachtigjarige oorlog (1568-1648) werd Mude vewoest en daarna was het niet meer dan een plattelandsdorpje.
We volgen het kanaal met zijn prachtige bomenrijen tot in Hoeke. Hoeke, nu een nietig plaatsje, was vroeger een belangrijke Zwinhaven. In de tweede helft van de 13deeeuw kreeg Hoeke stadsrechten en was de zetel van de Duitse handel met de Zwinhavens.
Via de Krinkeldijk rijden we tot Oostkerke, een rustig en wit polderdorpje met een rijk, maar woelig verleden. Het dorp ligt aan een kruispunt van kanalen die in de 19deeeuw werden gegraven. We komen bij het Leopoldkanaal uit, in de volksmond ook de “Blinker” genoemd, een kanaal dat parallel loopt met het Schipdonkkanaal. Waar beide kanalen de Damse vaart kruisen (liever: kruisten), zijn we aan de “Siphon”, vroeger een plek waar de Vaart onder de kanalen dook via de techniek van de communicerende vaten. Nu is het een plek om iets lekker te eten. Wij zetten onze tocht verder langs het Schipdonkkanaal om dan met een bocht het mooie en historische Damme te bereiken.
Vanaf Strobrugge (Maldegem) tot aan de zee lopen twee kanalen broederlijk naast elkaar en dat zorgt voor een uniek landschap. Het Leopoldkanaal (de “Blinker”) werd in 1845 gegraven als ontwatering van de omliggende polders. De aanleiding van het graven van dit kanaal had te maken met de jonge Belgische staat. Voor het onstaan van België (1830) gebeurde de ontwatering van de polders via het Lapscheurse Gat, een kreek die nog steeds de grens vormt tussen België en Nederland, waarna het water via Sluis en Cadzand in de zee werd afgevoerd. Na de afscheuring van België waren Belgen en Nederlanders een tijdje niet de beste vrienden. De Nederlanders wilden niet langer dat de afwatering via hun land gebeurde en sloten de sluizen af. Het gevolg was dat de landerijen waterziek werden. Als oplossing werd het Leopoldkanaal gegraven. De Leopoldvaart kreeg in de volksmond de bijnaam de “Blinker” omdat het de properste van de twee vaarten was. Het Schipdonkkanaal (de “Stinker”) werd in 1852 gegraven en is een afleidingskanaal dat het overtollige water van de Leie moet afvoeren. De bijnaam “Stinker” had ze zeker niet gestolen want het afgevoerde water was sterk vervuild door de industrie en de vlasroterij uit de Kortrijkse regio. De “Stinker” stinkt niet meer en er zit vis in het water. Bron: Hendrik De Leyn, www.damme-online.com.
In Damme kan je zeker een halve dag vertoeven. Wij verkennen de stad met de fiets en houden even halt bij de Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk die de oude glorie van de stad nog uitstraalt. Bij de kerk worden we aangesproken door een man die zich voorstelt als de klusjesman van de kerk. Hij vraagt welke taal we spreken. ’s Avonds, zegt de man “weet ik niet meer welke taal ik zelf spreek na al die buitenlanders in hun taal te hebben aangesproken; kijk dat zijn daar Canadezen en ginder lopen nog Zuid-Afrikanen en daarstraks had ik nog Chinezen,….”. Damme is dan ook een trekpleister voor buitenlandse toeristen, maar wij worden aangetrokken door het fietscafé de S…Misse voor een korte pauze en een lekker biertje, een blonde Viven, een streekbiertje van de Proefbrouwerij uit Lochristi (Oost-Vlaanderen).
Bij het verlaten van Damme volgen we een eind de drukke Damme- en Dudzelesteenweg om uiteindelijk via het mooie pad langs de Ronselarebeek opnieuw uit te komen bij het Schipdonkkanaal dat we volgen tot de Dudzelebrug. Hier krijgen we een mooi zicht op de parallele loop van beide kanalen die we oversteken om onze tocht verder te zetten langs het Leopoldkanaal … tot het laatste polderdorpje op onze rit, het idyllische Ramskapelle. Om het mooiste plekje van Ramskapelle te zien moet je wel tot voorbij de kerk en tot bij de molen rijden. Hier tref je ook het “For Freedom Museum”, een oorlogsmuseum met een private collectie oorlogstuig en een cafetaria met een zonnig terras. Het einde van de rit nadert en dat is te merken aan de drukke Westkapellestraat die ons tot aan de rand van Heist brengt, vlakbij het station of wanneer je de knooppunten en de Krommedijk volgt, iets verder opnieuw bij knooppunt 36 afzet.
