PLUSPUNTEN
- Het kanaal Bocholt Herentals
- Herentals, de stad en de omgeving
- De Kempense Heuvelrug
- De Priorij van Corsendonk
- Het Natuurgebied de Liereman
- De aanwezigheid van verscheidene picknickplaatsen
- De horeca langs de route
Hét kenmerk van de Kempen is de zanderige bodem, waardoor de Kempen tot omstreeks 1860 grotendeels bedekt waren met heide, eikenbos, vennen en veengebieden. We fietsen over en langs de Kempense Heuvelrug, maar eerst verkennen we de boorden van het kanaal Bocholt-Herentals.
We gaan fietsen in de Antwerpse Kempen tussen de geboorteplaatsen van twee wielerhelden, Rik van Steenbergen (°1924 +2003) uit Arendonk en Rik Van Looy (°1933) uit Herentals. Een krant berekende ooit dat Rik Van Steenbergen één miljoen kilometer aflegde. Onderweg behaalde hij 1.645 triomfen en draaide tot zijn 43ste mee aan de top. Rik Van Looy won 493 wedstrijden waaronder de wereldkampioenschappen in 1960 en 1961.
Bron: Fietskaart Kempen
Je kunt de route in één etappe rijden, maar dan heb je amper de tijd om te genieten. Je kunt de route uiteraard splitsen naar gelang je eigen voorkeur. Vertrekken in Arendonk en overnachten in Herentals lijkt ons de beste keuze. De eerste etappe is dan 47km en de tweede 43km.
Herentals is een mooie kleine stad om de avond door te brengen. De hotels Karmel of De Zalm liggen op de Grote Markt. Het zijn fietsvriendelijke hotels. Tijdens de eerste etappe is het kanaal Bocholt-Herentals de rode draad; tijdens de tweede etappe zijn de Kempense bossen de smaakmaker. Je fietst meestal over rustige en veilige fietspaden die af en toe onverhard, maar steeds voldoende breed zijn.
Zoek je de betekenis van de sterretjes hiernaast?
Je vindt de uitleg bij de informatie over de fietsblog, op de homepagina.
Arendonk of Herentals zijn de voor de handliggende startplaatsen. Indien je hiervoor redenen hebt, kan je ook starten in Dessel, Olen, Lichtaart, Kasterlee of Oud-Turnhout. Keuze genoeg.
Na een kleine lunch in het eetcafé Assurance en een lekkere Arendonker van de dorpsbrouwerij Humulus, ben ik klaar voor de eerste etappe naar Herentals. Arendonk is omgeven door heide en moerassen. Sommigen denken dat dit de verklaring is waarom men hier een heel apart dialect spreekt. Arendonkers worden Teljoorlekkers genoemd (Nen Aorendoenkse Telouwerele’er). In het Nederlands vertaald betekent dit “bordenlikkers”. Wanneer het eten zeer lekker was, likten zij hun borden proper.
Het water in het gebied, tussen Arendonk en Retie, voedt grachten en beekjes die zich verenigen tot de Zeven Neten. We kruisen achtereenvolgens de Looiendse (Loeijens) Neet, het Klein Neetje, de Zwarte Neet, de Desselse Neet en de Witte Neet.
In Dessel werd de populaire Vlaamse reeks “Van Vlees en Bloed” opgenomen. De Boeretang is hier dan weer een historische hoevesite waarvan de oorsprong teruggaat tot de 13de-14de eeuw. Het meest gekend is dit dorpje echter voor zijn nucleaire industrie.
Het woord ‘Boeretang’ is een samenstelling van twee oud-Frankische begrippen. ‘Boer’ is een vorm van het Middeleeuwse woord ‘buer’ in de betekenis van huis of schuur. ‘Tang’ is verwant aan ’tong’ in de betekenis van een zanderige hoogte in een moerassig dal. Boeretang verwijst dus naar een iets hoger gelegen huis of schuur in een drassig gebied.
Deze omwalde hoeve heeft een rijke geschiedenis. De eerste sporen van bewoners rond “de Boeretang” dateren van 1379. Tot in de 16de eeuw is er enkel sprake van een slagmolen. Begin 1700 krijgen de bewoners problemen met hun schuldenlast ten overstaan van de abdij van Tongerlo die zich verplicht ziet de vervallen gebouwen zelf te herstellen. Na een lange reeks van processen wordt ‘de Boeretang’ in 1763 openbaar verkocht. Hoeve en molen worden daarop samengevoegd tot “eene grote pachthoeve en afspanninge”. Hendrik Conscience logeert hier in 1831 als soldaat van het Belgisch leger. In het begin van de 20ste eeuw is ‘de Boeretang’ korte tijd eigendom van Koning Albert I.
Enkele nucleaire bedrijven liggen langs het kanaal Bocholt-Herentals dat de Zuid-Willemsvaart met het Albertkanaal verbindt, één van de zeven Kempense kanalen tussen de Maas en de Schelde. Het hoogteverschil tussen Bocholt en Herentals bedraagt 33 meter en wordt overwonnen door 10 sluizencomplexen. Ze bevinden zich nog in hun oorspronkelijke staat. “Sas 6” of “Sas 7” nodigen uit voor een drankpauze. Ze liggen géén 3 km uit elkaar. Om de rit korter te maken, kan ik het kanaal volgen tot in Herentals maar bij de Baileybrug van de Mosselgoren ga ik toch voor het extraatje via Sint-Jozef-Olen en Onze-Lieve-Vrouw-Olen. Ik heb zo de oversteek gemaakt naar het Albertkanaal dat ook in Herentals voorbijkomt. Waar het kanaal uit Bocholt in het Albertkanaal uitmondt, fiets ik de stad in.
In het hart van Herentals staat de Lakenhal, de belangrijkste getuige van het rijke Herentalse verleden. Het gebouw werd in het begin van de vijftiende eeuw gebouwd door rijke wolwevers en lakenmakers om er hun handel in te drijven. Hiertegenover staat ook het Hotel Karmel, een voormalig Karmelietessenklooster. Ik krijg een korte rondleiding in het hotel terwijl mijn gastheer me het verhaal van de laatste kloosterzusters vertelt.
De Baileybrug heeft zijn naam te danken aan de Brit Donald Bailey, werknemer bij het Britse Ministerie van Defensie. Modellen van bruggen bouwen was zijn hobby tot het model van de Baileybrug in 1943 in Italië effectief gebouwd werd. Een Baileybrug is een brug die uit standaardsegmenten bestaat. Dit heeft als voordeel dat ze zeer snel gebouwd kan worden. Andere voordelen zijn dat deze brug zware voertuigen kan dragen en een afstand van 60 meter kan overbruggen.
De Baileybrug van de Mosselgoren ligt over het kanaal Herentals-Bocholt en werd voor het eerst gebruikt door soldaten om het kanaal over te steken. In 1940 tijdens de inval van de Duitse troepen werd deze brug gebombardeerd. Daarna zetten de gemeente voor de bewoners van de Mosselgoren een veerdienst in. In 1963 kwam er een nieuwe noodbrug over het Kempisch Kanaal. Nieuw? De Baileybrug die in Stelen over het Albertkanaal lag, werd afgebroken en in de Mosselgoren terug opgebouwd. De brug in Stelen werd vervangen door een betonbrug. De Baileybrug getuigt van een knap staaltje militaire techniek waarvoor Donald Bailey dan ook geridderd werd. Bron: Kempen-info.be
Het klooster aan de Grote Markt sloot in 2006 definitief zijn deuren. Zuster Theresa en zuster Bernadette waren de laatste twee Karmelietessen van het klooster. Tot kort daarvoor was Herman er klusjesman en het enige contact van de Karmelietessen met de buitenwereld.
De karmel van Herentals, 86 jaar een vertrouwd beeld op de Grote Markt, had altijd iets mysterieus. De zusters kwamen vrijwel nooit buiten en wie een bezoek bracht aan het klooster moest communiceren door houten tralies.
De laatste slotzusters waren benieuwd naar wat er op de markt gebeurde. Ze hoorden wel geluiden, soms muziek, maar wisten niet wat er aan de buitenkant van het gebouw gebeurde. Nooit hadden ze iets van die buitenwereld opgevangen. En sommige zusters waren reeds op hun 18de ingetreden. Daarom vroegen ze de klusjesman of hij hen foto’s kon tonen van wat er buiten gebeurde. Van de markt, de kermis, … Het beeld dat ze van buiten hadden, was het beeld van hun jeugd dat zich tussen de 2 wereldoorlogen had afgespeeld. Nooit hadden ze hun klooster verlaten. De wereld die ze zich herinnerden, bestond niet meer. De wereld waarin ze leefden, kenden ze niet. Dit was de 21ste eeuw.
Ik verlaat de oude kern van Herentals via het 17de eeuwse begijnhof. In het midden van het begijnhof staat de sierlijke gotische Sint-Catharinakerk.
Nog indrukwekkender zijn de bossen van de Kempense Heuvelrug. Dit natuurgebied is een overblijfsel van landduinen die ontstonden toen de zee zich terugtrok. De hoogste duin van de heuvelrug ligt ongeveer 40 meter boven de zeespiegel. Ik moet iets harder duwen om bij de “top” te geraken. Boven staan geen borden die de hoogtemeters aangeven. In het bos staat wel een ‘toeristentoren’, een houten uitkijktoren van 24 meter met een platform op 22 meter en een schitterend uitzicht op de omgeving. Een prima plek ook voor een picknick. Je moet dan wel het fietspad verlaten.
Ik rij nog 10 km verder en neem een pauze in het fietscafé Knooppunt 30 te Lichtaart met een lokale Gageleer. Ook de fietsbatterij kan je hier bijladen terwijl je dorst of een kleine honger verslaat.
Er zijn wel meer mooie picknickplaatsen op deze route zoals op het Provinciaal Groendomein de Hoge Mouw aan de rand van Kasterlee. Het domein dankt zijn naam aan de ‘berg’ van 35 meter die deel uitmaakt van de Kempense Heuvelrug. Dus opnieuw wat harder duwen.
Je kan ook lunchen of pauzeren in Kasterlee en dan moet je de route verlaten en bij het uitrijden van de Hoge Mouw rechtdoor fietsen of via de Kabouterkes en de mooie Keeses Molen (1650) rond Kasterlee naar knooppunt 88 fietsen. Ik koos voor een ommetje naar de Priorij van Corsendonk (volg knooppunt 64) om er in de sfeervolle kelder van de Priorij te genieten van een lekkere, jawel, Corsendonk.
Zwaneven. Het is wat men noemt een ‘kerkdorp’. De kerk is vandaag omgeven door riante villa’s. Ze vormen een fel contrast met het natuurgebied van De Liereman, ‘Landschap De Liereman’. In het bezoekerscentrum houd ik een laatste pauze. Niet dat ik moe ben, maar uit respect voor wat al deze vrijwilligers voor de natuur doen. In 2020 was De Liereman het slachtoffer van vandalenstreken met een brand van de heide en de zware beschadiging van verscheidene waardevolle bomen. En ik… ik mag hier gewoon genieten. En dat doe ik ook nog tot ik terug in Arendonk ben.
