PLUSPUNTEN
- de stad Aalst met al zijn mogelijkheden
- de Martinuskerkjes onderweg
- het 1000-jarig dorp Massemen met zijn meer dan 400 jaar oude lindeboom
Sedert enkele jaren wordt gewerkt aan de uitbouw van de Martinusroute. Deze Europese pelgrimsroute in de voetsporen van Sint-Martinus zal lopen van Utrecht (Nederland) naar Tours (Frankrijk). Het volledige traject is 1100 km lang. We laten je kennismaken met deze route tussen Aalst en Massemen (Wetteren).
Je fietst in een lus in het Land van Aalst tussen de stad Aalst en het dorp Massemen, beiden toegewijd aan Sint-Maarten. Onderweg kom je ook in Lede waar zowel de hoofdkerk als de dorpskerk van Oordegem, Sint-Maarten als patroonheilige hebben en in Westrem, het oudste kerkje van Wetteren ook een Sint-Martinuskerkje.
De route is vlot bereikbaar zowel met de wagen als met de trein, zowel vanuit Aalst als vanuit Wetteren. Er zijn een paar onverharde stukken die steeds goed berijdbaar zijn. In het centrum van Aalst, een stad die meer dan de moeite waard is voor een bezoek, moet je oppassen, meer voor voetgangers dan voor auto's. Een fietsroute die de moeite is als je in de buurt bent of als je de streek wilt te verkennen.
Zoek je de betekenis van de sterretjes?
Je vindt de uitleg bij de informatie over de fietsblog op de homepagina.
De route start in Aalst op de Grote Markt. Vanaf de Grote Markt volg je fietsknooppunt 33. Je kan ook starten in het landelijke Massemen (Wetteren) bij de kerk van Sint-Martinus tussen de knooppunten 67 en 61. Vertrekkend aan de kerk volg je meteen het fietsknooppunt 61.
Ik vertrek op het Dorp in Massemen onder de kerktoren van Sint-Martinus. Deze lokale fietslus werd gerealiseerd ter gelegenheid van het 1000-jarig bestaan van het Dorp in 2019 en maakt deel uit van een groter project dat zijn voorbeeld vindt bij de grote Santiago-de-Compostela-route. De volledige Martinus-pelgrimsroute vertrekt in Utrecht (NL) en gaat tot Tours (FR). Van Aalst naar Gent gaat een variant van de route langs Massemen en Westrem, twee Martinusparochies.
We rijden eerst een stukje in de andere richting en verkennen dé boomkwekerijstreek van Vlaanderen tussen Wetteren, Serskamp en de Bruinbeke. Ik ben 20 km onderweg wanneer ik in Hofstade ben en een route-waypoint van mijn GPS mij naar Café ’t Landhuis loodst. Een warm café voor ‘locals’ dat me meteen het gevoel geeft op pelgrimstocht te zijn. Een babbel met de waardin bij een goeie ‘Geuze van Boon’ doet wonderen. Ik rij verder naar Aalst dat ik binnenrij via de Dender die me van de achterkant van het station naar het Werfplein voert. Ik moet goed uitkijken naar de knooppuntpaaltjes in deze wirwar van straatjes en kom uiteindelijk bij de Grote Markt van Aalst uit waar ik op zoek ga naar de beroemde Sint-Martinuskerk.
Sint Maarten (ook wel Martinus van Tours) werd geboren in 316 in Hongarije. Hij diende als militair in het Romeinse leger en werd na vijfentwintig jaar krijgsdienst christen en later kluizenaar. Hij is bekend als Sint Martinus, de heilige bisschop van Tours in Frankrijk.
Sint Maarten is het meest bekend door zijn daad van barmhartigheid toen hij als Romeins militair, op een koude dag, bij de stadspoort van Amiens zijn rode soldatenmantel deelde met een arme naakte bedelaar. In een droom nadien, zag hij dat hij zijn halve mantel met Jezus had gedeeld. Hij verliet toen het leger, liet zich dopen en werd kluizenaar in Ligugé bij Poitiers. Later werd hij bisschop van Tours en overleed op een van zijn reizen in 397 in Candes. Bron: Stichting Sint-Maarten Utrecht.
Sint Maarten wordt gezien als het symbool voor universele waarde van het delen, de barmhartigheid en er wordt zelfs gezegd dat niemand méér representatief is voor het ‘’Europeanism’’ dan Sint Maarten van Tours. Bron: Centre Culturel Européen Saint Martin de Tours, 2005.
Ik zou graag wat langer in Aalst blijven want niet alleen het verhaal van Sint-Maarten boeit me, ook de geschiedenis van de stad met zijn belfort, de boekdrukker Dirk Martens met zijn vriend Erasmus en figuren als Priester Daens of Louis Paul Boon, lijken me de moeite om beter te leren kennen. Ik loop daarom even binnen in het Infokantoor Toerisme op de Hopmarkt waar ik een 360° filmvoorstelling van de stad te zien krijg die me nog meer prikkelt om terug te keren naar deze stad aan de Dender.
Vandaag ben ik pelgrim en na wat lekkers gegeten te hebben op de Grote Markt verlaat ik Aalst langs de andere kant van de stad. Ik toer rond het Algemeen Stedelijk Ziekenhuis (ASZ) om onder de ringweg te duiken en nu definitief op zoek te gaan naar sporen van de devotie voor Sint-Maarten in deze streek. Tussen de knooppunten 24 en 17 rij ik door de Honegemstraat en dus rond het natuurgebied Honegem, een brok natuur waar het elk seizoen genieten is van een gevarieerd landschap. Typisch aan het natuurgebied Honegem zijn de vele hagen, knotwilgen en bomenrijen. Die zorgen niet alleen voor een prachtig landschap, ze zijn ook de thuisbasis van vele vogels en kleine zoogdieren. De knooppunten maken een grote bocht rond Lede. Ik wil de Sint-Martinuskerk van Lede zien en daarvoor moet ik een paar honderd meter voorbij knooppunt 13 een zijsprongetje maken naar het centrum. Het Dorpsplein van Lede wenkt en het streekbiertje Draeckenier van de gelijknamige brouwerij uit Aalst, smaakt.
Sint-Maarten is net als Sinterklaas de voorbije eeuwen geëvolueerd tot de hedendaagse centrale figuur van een kinderfeest met een huiselijk karakter. Deze evolutie is vooral het gevolg van de verburgerlijking van de samenleving tijdens de 17de en 18de eeuw waarbij de “stedelijke” Sinterklaas steeds meer de “landelijke” Sint-Maarten is gaan verdringen. Op het platteland kon Sint-Maarten langer stand houden dikwijls door de link met de patroonheilige van de dorpskerk. Dat is zeker ook het geval geweest in Massemen en Westrem waar nog steeds Sint-Maarten onthaald en gevierd wordt en niet Sinterklaas. Met een lampionnentocht en Sint-Maartensvuur en uiteraard ook kadootjes voor de kinderen.
Lampionwandelingen worden al vermeld in 19de eeuwse beschrijvingen van het Sint-Maartenszingen met lantaarns en zelfgemaakte lampionnen, waarbij we de lampionnen waarschijnlijk moeten zien als een verkinderlijking van de in november, december en januari noodzakelijke lantaarns bij het bedelen en bedelzingen in een omgeving waar straatverlichting zo goed als volledig afwezig was.
Sint-Maartensvuren lijken dan weer een overblijfsel te zijn van de (laat)middeleeuwse gebruiken die bekendstonden als ‘schuddekorven’. Hierbij werden appels, noten en andere vruchten, maar ook koeken en andere eetwaren in een korf gestopt die boven het vuur werd gehangen en heen en weer werd geschud. Ook het strooien van eetwaren, het grielen, kan op dat gebruik teruggaan, maar is evenzeer verwant aan het uitgooien van eetwaren voor de armen. Waarschijnlijk is het schuddekoppen een verkinderlijking van dat gebruik. Bron: Heiligen en tradities in Vlaanderen, Hans Geysels, Davidsfonds.
Van Lede trap ik naar Impe en af en toe moet ik wat harder duwen voor wat flauwe hellingen. Ik rij in open velden en stiekem hoop ik een wandelende pelgrim te ontmoeten want heel af en toe kruist het pad van de wandelende pelgrims dat van de fietsende pelgrims. Ik merk dat aan de stickers van de internationale Martinusroute die ik een enkele keer op een paal heb gezien. Via een onverhard pad met steenslag daal ik af naar de Wellebeek en kom ik terecht in Smetlede. Aan de kerk van Smetlededorp ligt volgens mijn GPS een ander volkscafé, “Café Roste Mon”, maar ik besluit om verder te rijden naar Oordegem. Martinus moet hier wel heel populair geweest zijn want slechts enkele kilometers verder komen we bij het charmante kerkje van Westrem en het al even charmante dorp van Massemen, twee dorpen die net als Oordegem, Sint-Martinus als patroonheilige hebben. Ik ben terug waar ik vertrokken ben, maar de echte pelgrim heeft zeker nog enkele straffe fietsdagen voor de boeg. Misschien begin ik er ooit ook nog eens aan, van Utrecht naar Tours en dan kom ik zeker in Massemen nog eens langs.
