Drenthe, de Oerprovincie van Nederland, is één van de beste fietsprovincies van het land. Hier geniet je van een prachtige natuur en mooie fietspaden.
Je fietst in 6 etappes langs waterrijke natuur in de kop van Drenthe. Je komt langs het natuurgebied Holtingerveld, je fietst door het Nationaal Park Drents-Friese Wold en het Natuurpark Fochteloërveen; het Park Drentsche Aa; door het grootste moerasgebied van Nederland, aan de voet van de stad Groningen. Je trapt langs de oevers van het Paterswoldemeer. Je geniet in het Natuurgebied Bargerveen. Je fietst door bossen, over heide, langs vennen en veen. Je rijdt over de prachtig glooiende Hondsrug met typisch Drentsche brinkdorpen.
Hunebedden zorgen voor nog meer variatie en met Genieten op 2 Wielen maken we nog een ommetje naar de Stad Groningen.
Het fietsrouteboekje van 'Rondje Drenthe' kan je bestellen door te klikken op de bron-link.
Als ik fietsend reis, wil ik rust en toch afwisseling. Drenthe heeft dat allemaal. Dorpen en steden zijn hier op mensenmaat gemaakt en behouden. Voeg daarbij voldoende horeca en kwaliteitsvolle logiesmogelijkheden en alles is “helemaal goed”. De route is geschikt voor elk type fietser. Of je nu een fiets hebt met drie versnellingen, een ligfiets of een e-bike: stap maar op! Af en toe is het wel opletten op de (te) smalle 2-richtings-fietspaden.
Hoewel je de route in elk seizoen kunt fietsen, zijn de kleuren van de heide in het voorjaar en die van de bomen in het najaar misschien wel op zijn mooist. Wij fietsten het rondje in juli 2020.
Voor het fietsen is het gebruik van de GPS aangewezen als aanvulling op het fietsrouteboekje van de Drentse Fietsers. Meestal volg je knooppunten, maar de routebeschrijving wijkt er regelmatig van af om mooie plekjes op te zoeken.
Groningen meenemen als extraatje is zeker een aanrader.
Zoek je de betekenis van de sterretjes hiernaast?
Je vindt de uitleg bij de informatie over de fietsblog, op de homepagina.
Rondje Drenthe is een fietsroute (rondje) in etappes. Je eindigt dus waar je gestart bent. Je kan je etappes zelf indelen en je eigen startpunt kiezen. Met het fietsrouteboekje start je in Meppel en rij je het rondje in 6 dagen. Meppel is een prima startplaats, zeker als je vanuit het zuiden (Zuid-Nederland, Vlaanderen, België) komt.
Meppel kwam in de 16de eeuw tot bloei dankzij de turfafgravingen in Noord-Nederland. Het was een belangrijke doorvoerhaven. Rond 1600 was één op drie inwoners een schipper. De binnenstad heeft fraaie pakhuizen en uiteraard veel water. Het rijke handelsverleden toont zich nog in de historische gebouwen. Maar ook de grote Drentse boerderijen doen ons al vanaf de eerste dag van de ene verbazing in de andere vallen. In Nijeveen staat een windmolen… sinds 1977. Toen vierde het dorp zijn 500-jarig bestaan en werd de Duitse korenmolen “De Sterrenberg” in Nijeveen heropgebouwd.
Het natuurgebied Holtingerveld is een oerlandschap gekneed door ijs en oorlog. De unieke geschiedenis van dit gebied toont zich ondermeer met twee hunebedden op de rand van de Havelterberg, twee van de oudste monumenten van Nederland. Hunebedden zijn hier gebouwd van zwerfkeien die in de IJstijd naar Drenthe zijn meegevoerd vanuit Scandinavië. De zwerfkeien waren vroeger bedekt met zand en graszoden. Je zag alleen een langwerpige heuvel en de toppen van de dekstenen. Nu zijn het plekken waar kinderen verstoppertje spelen. Kinderen die nog niet beseffen dat dit sporen zijn van mensen die hier 5000 jaar geleden leefden. Het verhaal van de oorlog moet je ter plekke maar eens lezen.
Het landschap hier in Drenthe is ontstaan in de voorlaatste ijstijd, zo’n 150.000 jaar geleden. Een grote ijskap duwde toen de bodem op tot richels en ruggen. Dat ijs voerde ook grote keien mee uit Scandinavië. Tussen 3400 en 3100 v.Chr. hebben boeren her en der stenen uitgegraven om er grote grafkamers mee te bouwen: hunebedden. De enorme keien werden op hun plek gezet door boomstammen neer te leggen en de keien er overheen te rollen. Maar ook op die manier moet het nog een hele klus zijn geweest om een kei van 20.000 kg op haar plek te krijgen. Zulke grote stenen? Dat kan niet door mensen zijn gebouwd! Vroeger dacht men dan ook dat hunebedden door reuzen (huynen) waren gemaakt. Daar komt de naam hunebed vandaan.
De “Koloniën van Weldadigheid” van Generaal van den Bosch uit de 19de eeuw, was een paternalistisch totaalproject met als doel de verpaupering in Nederland en België tegen te gaan. En dat met steun van Koning Willem I. Families in armoede werden naar de koloniën gebracht waar ze huisvesting, werk, scholing en zorg kregen. Maar ook landlopers, bedelaars en weeskinderen werden gedwongen opgenomen. Tussen Frederiksoord en Wilheminaoord kunnen we nog enkele van die koloniewoningen zien. In Wilheminaoord staat zelfs nog een koloniekerkje. Vanaf 1818 bestond er immers kerkplicht voor de koloniebewoners. Men probeerde zo het zedelijk niveau van de kolonisten te verhogen. Het experiment liep echter uit op een mislukking.
Wij moeten naar Appelscha (Friesland). Het fietsen door het Nationaal Park Drents-Friese Wold, één van de grootste natuurgebieden van Nederland, duurt hierdoor een stuk langer. Hier kan je oneindigheid, stilte en als je lang genoeg blijft, ook totale duisternis ervaren. Wij kijken vanaf de uitkijktoren naar de kale duinen in het stuivende Aekingerzand. Vanaf hier zien we pas de onmetelijkheid van deze Drentse zandvlakte. Het Nationaal Park Drents-Friese Wold is groot en groots in zijn schoonheid.
Veen, veen en nog eens veen. Op de grens van Friesland en Drenthe ligt het uitgestrekte en unieke natuurgebied, het Fochteloërveen. Een hoogveengebied met vogels als de kraanvogel en de blauwe kiekendief. Wij hebben ze niet gezien. Deze vogels willen ook met rust gelaten worden. Wat we wel hebben gezien, is één van de laatste gebieden met hoogveen in West-Europa. Hoogveen ontstaat op plekken waar regenwater blijft staan en veenmossen eeuwenlang kunnen groeien. De veenmossen sterven onderaan af en groeien aan de bovenkant door. Zo ontstaat na eeuwen een dik pakket veenmossen dat boven de omgeving uitgroeit.
Jammer dat de 18m-hoge uitkijktoren “De Zeven” (the Stairway to heaven) omwille van het COVID-19 virus gesloten is. Het scheelde niet veel of het Fochteloërveen was verdwenen, net als andere veengebieden. Al vanaf de 17de eeuw is er op grote schaal veen afgegraven en tot turf gedroogd. In veel huishoudens was dit de belangrijkste brandstof. Stilletjes aan verdween het veen op de meeste plekken in Nederland. Maar wat ben ik blij dat ik hier mag doorheen fietsen.
Door de bossen rijden we naar Veenhuizen. Veenhuizen heeft een wonderlijke geschiedenis als één van de zeven koloniën van Weldadigheid, net als Wortel en Merksplas in België. Ooit was dit een gesloten kolonie en later, tot 1989, zelfs een gevangenis. Nu is het een museum en kunnen we hier rustig koffie drinken. De menukaart is bijzonder, met een warm en koud onthaal, met bajeskost en heterdaadjes zoals handboeien en enkelbanden. In Veenhuizen kom je ook de Brouwerij Maallust tegen van de biertjes met namen zoals Armoedzaaier, Veldwachter, Vagebond of De Kolonist.
Ik heb gekozen om het rondje Drenthe aan te passen met een bezoek aan Groningen. Als je dit niet doet, duik je na Lettelbert opnieuw Drenthe in en fiets je door de Onlanden met graslanden en moerassen, het enige gebied in Drenthe dat beneden de zeespiegel ligt.
Groningen kan je in één dag bezoeken. De VVV kan je zeker helpen met een wandelkaartje. Wij genoten in ieder geval van de terrasjes, vooral van het dakterras van Het Forum met het fantastisch uitzicht, 45 meter boven het stadsgewoel.
De stad ontstond op het noordelijke uiteinde van de Hondsrug. Groningen heeft nooit officieel stadsrechten gekregen. In plaats daarvan heeft Groningen zichzelf gewoon tot stad benoemd. Dit eigenzinnige karakter kan je ervaren tijdens een wandeling langs de hoogtepunten van de binnenstad.
In deze bijna 1000 jaar oude stad is heel wat te zien, te doen en te proeven. Je voelt de energie van de stad wanneer je vanaf de Martinitoren of het Forum over de daken uitkijkt of door de eeuwenoude straten loopt . Hier gaan oases van rust hand in hand met levendige studentenspots en gezellige marktpleinen. Neem je tijd en als je wilt, ben je de hele dag onder de pannen met het beste van de binnenstad.
We verlaten Groningen via het Noord-Willemskanaal dat van Groningen richting Assen gaat, de hoofdplaats van Drenthe. Bij het Hoornsemeer sluiten we opnieuw aan bij het Rondje Drenthe. Zowel het Hoornsemeer als het aanliggende Paterswoldemeer zijn recreatievijvers die veel volk trekken. Het Hoornsemeer ontstond in de 20ste eeuw door het wegzuigen van het zand voor de aanleg van de A7. Het Paterswoldemeer is ouder en is ontstaan door het afgraven van het veen in de 16de-17de eeuw. Het aangenaam fietsen langs het water wordt afgewisseld met een rondje Paterswolde-Eelde en verderop een rondje langs Groningen Airport Eelde. Er zijn geen vliegtuigen die landen of opstijgen. Op het zitbankje langs de startbaan is het wel genieten van de zon en de rust.
Yde is beroemd geworden door een meisje dat gestorven zou zijn tussen ongeveer 50 v.Chr. en 50 n.Chr. en wiens gezicht met moderne technieken werd gereconstrueerd. Voor het verhaal en haar gezichtsreconstructie moet je in Assen zijn. Op advies van onze fietsrouteboekje gaan we niet kijken naar “Het Veentje van het Meisje van Yde” de plek waar het lijkje in 1897 werd gevonden. Wil je dat wel doen, volg dan net vóór het dorp de pijltjes. Het is ongeveer 3 km fietsen … en terug.
Net voor Midlaren, in de Schutsweg, kan je wel de pijltjes volgen naar de Hunebedden D3 en D4. Het is maar enkele meters verder dan de voorziene afslag. Bijzonder aan deze hunebedden is dat ze verscholen liggen achter een oud boerderijtje. Door grote stenen rechtop te zetten en af te dekken met een grote deksteen en de wanden te vullen met kleine stenen en te bedekken met zand, ontstond een grafkamer waarin doden werden neergelegd. Vandaag leggen we onze doden toch ook soms nog in grafkelders.
Ook al is het Zuidlaarmeer dichtbij, je komt er niet langs als je gewoon de route volgt. Het is nog vroeg en Zuidlaren is dichtbij. Het was een korte rit en dus maken we maar een ommetje naar Paviljoen Het Meerzicht waar we eerst nog iets drinken voor we doorrijden naar het centrum. Voor het avondeten heeft B&B Hoeve de Vredenhof enkele restaurants geselecteerd die Nicole van de B&B ons aanbeveelt. Wij kiezen voor een proeverij met diverse voor- en hoofdgerechten (in kleine porties) in het eetcafé ‘Bij Cosineros’, een restaurant “waar alles draait om mensen”. Ook de lokale Maallust, een biertje gebrouwen in Veenhuizen, ontbreekt niet.
Van zodra we Zuidlaren verlaten, komen we, heel even toch, in het landschap van de Drentsche Aa. De Drentsche Aa is een beek in Nederland die door de provincies Groningen en Drenthe stroomt en wordt beschouwd als de enige Nederlandse beek van enige omvang die grotendeels zijn oorspronkelijke meanderende loop heeft behouden. Maar van de Aa is hier geen sprake want alleen in Groningen wordt deze beek zo genoemd. De beek gaf wel zijn naam aan het Nationaal Park, één van de best bewaarde beeklandschappen van West-Europa.
Tussen Groningen en Emmen strekt de Hondsrug (Hunzerug) zich uit. Het beeklandschap van de Aa ligt ‘beneden’, maar af en toe moeten we een beetje harder duwen. De Hondsrug is een rimpel, in het anders vlakke Drentse landschap. In het verleden had die zo zijn voordelen, vooral om de voeten droog te houden. Eeuwenoude dorpjes zoals Annen, Gieten, Buinen, Exloo en Valthe liggen op deze rug. Niet verwonderlijk dat we hier ook hunebedden vinden en windmolens zien. Met wat geluk kan je de wieken van de Hazewind in Gieten nog zien draaien. Ook de hunebedden van Bronneger liggen op een heel mooi stukje van de Hondsrug, tussen de bomen. Om het Hunebedcentrum in Borger te bezoeken moet je wel tweemaal 2 km extra fietsen. Net voorbij de hunebedden van Bronneger en het knooppunt 43 ga je dan rechtsaf.
Het Hondsruggebied is uniek. De Hondsrug is een langgerekte rug in Drenthe die zich van Emmen tot de stad Groningen uitstrekt. De Hondsrug heeft een lengte van 70 kilometer en een gemiddelde hoogte van 20 meter boven NAP (zeespiegel). Het is een uniek natuurgebied, want de Hondsrug vormt, samen met een deel van het omringende gebied, het enige UNESCO global Geopark van Nederland. De ruggen en dalen werden in de ijstijden gevormd. De prehistorische mens liet er ons zijn schatten na. Duizenden jaren lang gaven mensen vorm aan een landschap dat van alle tijden is. Bron en meer info >
In Buinen hebben we een “bijzondere” ontmoeting in de gelijknamige brasserie. Een biologisch broodje met verse geitenkaas zoals we die nog nooit hebben gegeten, met een biertje van de Utrechtse brouwerij “De Leckere”, de bewuste brouwer. Natuurlijker kan bijna niet; het is de passie van de uitbaatster.
We blijven op de Hondsrug fietsen en voorbij Buinen worden onze ogen getrokken naar alweer een bijzonder iets, LOFAR of “de ogen van de aarde”. Met het project LOFAR hopen Nederlandse sterrenkundigen om het prille begin van ons heelal waar te nemen. Hiervoor werd een radiotelescoop gebouwd met een netwerk van duizenden sensoren. We kunnen de paaltjes zien staan, maar wij zijn meer onder de indruk van de schoonheid van het landschap.
Bij knooppunt 9, voorbij het hunebed D31 van Hunzebos, bij de camping van Exloo, rijden wij rechtdoor richting Emmen. We missen zo een stukje van het veenpark, maar komen terecht in een levendig stadje met een uitzonderlijk uitgebreide horeca. Honger of dorst kan je hier niet hebben.
Wanneer we Emmen verlaten en bij het Scholtenskanaal zijn, komen we in het veengebied bij Barger-Compascuum. Een vreemde naam die verwijst naar een oude veenkolonie. “Compascere” betekent gezamenlijk beweiden en dus lagen hier weiden voor gezamenlijk gebruik.
We zitten terug op de route die beschreven wordt in het fietsrouteboekje ‘Rondje Drenthe’, maar niet voor heel lang. Wanneer we een koffie gaan drinken in de gezellige theetuin van d’Aole Pastorie aan de rand van het natuurgebied Bargerveen, wijst de uitbaatster ons op een mooier alternatief via nieuw aangelegde fietspaden. Het Bargerveen is één van de grootste hoogveenrestanten van Nederland. Hier vind je nog een stukje onvergraven hoogveen, met voor Nederland unieke plantensoorten. Heerlijk fietsen doen we tot bij de grootste schaapskooi van Nederland. Ook dit is een plek waar we uren kunnen blijven van genieten.
In Drenthe, dichtbij het plaatsje Nieuw-Schoonebeek en vlakbij de Duitse grens, ligt het natuurgebied Bargerveen-Schoonebeek, een onderdeel van het Internationaal Natuurpark Veenland. Het Bargerveen is met meer dan 2.000 hectare één van de laatste nog ongerepte hoogveengebieden in Noordwest-Europa. Dit is één van de laatste gebieden in Nederland waar nog levend hoogveen voorkomt. Het halfopen veenlandschap heeft grote plassen en bovenveengraslanden. Veenmossen groeien over elkaar heen en vormen grote bulten. In het gebied zijn zeldzame planten en insecten te vinden en veel vogelsoorten. Het hoogveen dreigt door verdroging verloren te gaan. Het Bargerveen loopt langzaam leeg, omdat het grondwater wegsijpelt naar de lager gelegen, afgegraven gronden. De veengrond klinkt in en het veenmos kan niet meer groeien. Om het hoogveen veilig te stellen zijn er rondom het Bargerveen in de afgelopen jaren meerdere waterbuffers aangelegd om het grondwater op peil te houden.
Het Schonebeker-Diep is een waterloop die de grens vormt tussen Nederland en Duitsland. Niets bijzonders, maar net hier liggen aan beide kanten van de grens olievelden die in 1943 werden ontdekt. Aan de Duitse kant pompt men de olie nog op met de oude ja-knikkers uit de beginperiode. Langs de Nederlandse kant wordt de olie opgepompt met nieuwe installaties die gebruik maken van stoom om de olie vloeibaarder te maken vóór het oppompen. En iets verder staan we opnieuw voor een verrassing, een oude luchtwachttoren uit de Koude Oorlog. De toren is in 1954 gebouwd om onder het bereik van de radar vliegende Russische toestellen te kunnen opmerken. Het is een raatbouwtoren van ruim 12 meter hoog en is één van de 19 overgebleven torens van de 138 die ooit werden gebouwd.
Deze grensstreek is in het verleden meermaals bedreigd en de grensstad Coevorden werd vaak belegerd. Na het Spaans beleg tijdens de 80-jarige oorlog (16de eeuw) moest de stad zelfs volledig heropgebouwd worden. Coevorden is de oudste stad van Drenthe, de stad van het Ganzen Geesje, op een steenworp van de Duitse grens. Het beeld van het Ganzen Geesje herinnert aan de ganzenhoedsters die in de 19de en begin 20ste eeuw op de tweede maandag in november ganzen naar de markt brachten. De Gulzige Gans is een stadsbrouwerij waarvan ik de Kasteelheer en de Waggel heb geproefd. De stad is zeker een bezoek waard.
We zijn in Zuid-Drenthe en nog steeds in het veengebied. Zigzaggend rijden we door de uitgestrekte velden die zo typisch zijn voor dit veenlandschap. De minidorpjes, zoals Dalerpeel, die we langs of doorrijden zijn ontstaan uit veenkolonies, nederzettingen van arbeiders die naar dit gebied trokken omdat er hoogveen werd afgegraven voor de productie van turf.
We komen in Zuidwolde. Tijd voor een hapje in de ‘Zuudwoldiger Huuskamer’ waar we ook een ontmoeting hebben met de auteurs van het “Rondje Drenthe”.
De route loodst ons voor het laatste traject naar de Reest, de grensrivier tussen Drenthe en Overijssel. Door veranderende inzichten op het gebied van natuur en landschap is de Reest gelukkig nooit rechtgetrokken. Het Reestdal is een idyllisch beekdal voor fijnproevers en een unieke plek om door te fietsen. Bij de Pieperij is een rustpunt waar we gebruik van maken. Als je niemand aantreft, is dit een self-service en mag je je betaling in een doosje deponeren. De naam Pieperij zou afgeleid zijn van een duiker (piepe), die in een waterleiding (rie) was geplaatst om overtollig water naar de Reest af te voeren.
Wanneer we de Reest oversteken zijn we even in Overijssel. Terug in Drenthe kan je in ‘de Wijk’ (de Wiek) niet naast de gigantische windmolen kijken. Hij wordt ‘de Wieker Meule’ genoemd. Het is een achtkantige stellingmolen uit 1829.
Achter het Châteauhotel de Havixhorst, een oude havezat(h)e, een versterkte hofstede, ligt het Ooievaarsbuitenstation ‘De Lokkerij’. De huidige havezate uit 1753 is nu een luxehotel. In de 17e eeuw was het bezit van een havezate een voorwaarde voor lidmaatschap van ‘de ridderschap’, de adel die het bestuur en de rechtstspraak in handen had. De “Lokkerij” is ook een oude boerderij, maar van de familie Lokken, waar nu gewerkt wordt aan de herintroductie van de ooievaar in Nederland. Dat dit aardig lijkt te lukken is ons zeker opgevallen want overal op de velden konden we grote hoeveelheden van deze vogelsoort waarnemen.
Met de ooievaars en nog een laatste stukje langs de Hoogeveense Vaart komt een einde aan deze zesdaagse van Drenthe. We staan opnieuw in Meppel. “De historie van Meppel is het decor van het geluk van alledag”, lezen we in een brochure over het Reestdal. Voor ons waren de voorbije 7 dagen, dagen van geluk!
Etappe 1 tot Appelscha, 56km.
Hotel Appelscha is een sfeervolle accommodatie aan de rand van Nationaal Park het Drents Friese Wold. Het hotel heeft een afgesloten fietsstalling. Ook het bijhorend restaurant De Turfwinning is een pluspunt. In Appelscha zelf valt weinig te beleven.
Etappe 2 tot Groningen, 59km.
Hotel Prinsenhof betekent logeren in een unieke omgeving in het hart van de stad. Het verblijf kan gecombineerd worden met een culinaire ervaring in Restaurant Nassau. We hebben beiden geprobeerd en zijn vol lof over deze ervaring. Een ideale plek om van hieruit de stad te verkennen. Jammer dat het luxehotel geen overdekte fietsstalling heeft. (Noot: het hotel liet ons weten dat een overdekte fietsstalling gepland is voor 2021).
Etappe 3 tot Zuidlaren, 35km.
B&B Hoeve De Vredenhof, dat zijn Nicole en Alie die je met veel enthousiasme en persoonlijke aandacht ontvangen. Een moderne, mooie B&B met de faciliteiten van een hotel. De B&B ligt bij het centrum van het mooie, gezellige Zuidlaren. Het is een gerestaureerde hoeve uit 1797 met nieuwe, ruime kamers. Voor de fiets is er een overdekte stalling met een oplaadmogelijkheid voor de batterijen.
Etappe 4 tot Emmen, 52km.
B&B Villa Emmen biedt comfort, luxe en huiselijke gezelligheid in een gerenoveerde woning op 200 meter van het treinstation en vlakbij het centrum. De B&B wordt gerund door moeder en dochter. Jammer dat er geen afgesloten fietsenstalling is. De fietsen blijven op het ruime en gezellige tuinterras.
Etappe 5 tot Coevorden, 55km.
Hotel Talens is het familiehotel, met bijhorend restaurant, van Cora & Harry Talens. Het hotel biedt alle nodige comfort aan de rand van de stad op 250 meter van het treinstation. Een goede uitvalsbasis voor een bezoek aan de stad. Fietsen kunnen in de afgesloten garage.
Etappe 6 tot Meppel, 65km.
City Hotel Meppel ligt vlakbij het centrum en is een hotel zonder receptie. Het self-service inchecken is eenvoudig en makkelijk. Heel fietsvriendelijk zonder veel franjes. Ruime kamers met op aanvraag rechtstreekse toegang vanaf de parking. Handig voor fietsers met fietstassen. Vraag naar de parkeermogelijkheden voor de auto.
